Thêm một tỉnh ở miền Bắc đề xuất xây dựng sân bay

Lý do chuyển đổi sân bay quân sự phục vụ cả dân sự được Sở GTVT Bắc Giang đưa ra là mật độ sân bay tại khu vực này còn khá thưa (phía Bắc hiện mới chỉ có một số sân bay dân sự Nội Bài, Hải Phòng, Vân Đồn), đặc biệt là các tỉnh miền núi.

Với việc còn thưa sân bay nên thời gian tới được dự báo nhu cầu vận chuyển hành khách, hàng hóa sẽ tăng nhanh. Hiện nay, tỉnh Bắc Giang, Lạng Sơn và vùng lân cận chủ yếu sử dụng sân bay Nội Bài. Song đây là sân bay đã có hiện tượng quá tải so với nhu cầu; Đồng thời khoảng cách từ khu vực đi chuyển đến sân bay khá xa (Lạng Sơn trên 150 km, một số vùng xa của Bắc Giang khoảng 150 km).

Đối với việc thu hút đầu tư, lãnh đạo Sở GTVT Bắc Giang cho rằng, hiện nay, dịch vụ du lịch bùng nổ nhu cầu đi lại của hành khách là rất lớn, việc vận chuyển hàng hóa, nhu cầu vận chuyển hàng hóa đến cửa khẩu Lạng Sơn, cũng như và phục vụ sản xuất, nhu cầu của nhân dân cũng không ngừng gia tăng. Do đó, nếu có sân bay Kép sẽ giải quyết được vấn đề tăng cường giao dịch thương mại, du lịch, thu hút đầu tư, tạo đột phá phát triển kinh tế của vùng nói chung và Bắc Giang nói riêng.

Về vị trí đề xuất chuyển đổi sân bay, Sở GTVT Bắc Giang cho biết, sân bay Kép là sân bay quân sự cấp hai, có vị trí tại xã Hương Lạc, Lạng Giang, Bắc Giang.

Trong quy hoạch phát triển GTVT hàng không đến 2020, định hướng đến 2030 được Chính phủ phê duyệt năm 2018, trong 10 năm tới cả nước có 28 cảng hàng không, gồm 15 cảng quốc nội và 13 cảng quốc tế.

Tuy nhiên, vẫn còn nhiều sân bay đã được đưa vào quy hoạch này song chưa được đầu tư xây dựng như Lai Châu, Sapa, Nà Sản, Phan Thiết, Quảng Trị, Rạch Giá.

Bên cạnh đó có những dự án được phê duyêt nhưng vẫn còn khó khăn trong quá trình thi công như Dự án Cảng hàng không Điên Biên Phủ Biên được quy hoạch đến năm 2030 với quy mô cấp 3C, công suất 2 triệu hành khách/năm với tổng mức đầu tư là 4.787 tỉ đồng.

Đây được coi là dự án quan trọng của tỉnh nhằm tạo đông lực thúc đẩy phát triển giao thông, du lịch, kinh tế văn hóa - xã hội nhằm thu hút đầu tư và du khách quốc tế đến Điện Biên. Nhưng đến thời điểm hiện tại dự án vẫn gặp phải nhiều khó khăn trong công tác giải phóng mặt bằng.

Trong 10 năm trở lại đây, thị trường vận tải hàng không Việt Nam đã có những bước phát triển vượt bậc, với tốc độ tăng trưởng liên tục đạt mức 2 con số, trung bình đạt 15,8%/năm.

Mặc dù, hàng không tăng trưởng "nóng", nhưng chỉ có số ít sân bay có lãi. Trong tổng số 22 cảng hàng không mà Tổng Công ty Cảng hàng không Việt Nam (ACV) đang quản lý, khai thác thì ngoài một số ít cảng có lãi lớn như Nội Bài, Tân Sơn Nhất, Đà Nẵng… còn phần lớn đang lỗ.

Lãnh đạo ACV từng tiết lộ rằng, trước đây trong toàn hệ thống cảng hàng không, chỉ có Nội Bài, Tân Sơn Nhất, Đà Nẵng có lãi, gần đây có thêm 3 cảng Cam Ranh, Liên Khương, Phú Bài có lãi. Trong đó, Liên Khương và Phú Bài mới chỉ bắt đầu vượt qua mức cân đối thu chi và có lãi. 15 cảng hàng không còn lại của ACV đều đang đối mặt với tình trạng thua lỗ. Có những sân bay mỗi năm lỗ 80 - 90 tỉ đồng (Vinh, Tuy Hòa, Cần Thơ).

Một số cảng khác lỗ ít hơn, dao động trong khoảng 40 - 60 tỉ đồng, như Đồng Hới, Phú Quốc, Phù Cát...  Những cảng tưởng chừng như có lãi (Côn Đảo, Cát Bi), thực tế mỗi năm cũng lỗ gần 10 tỉ đồng. Ngay như sân bay Thọ Xuân mới đầu tư và lượng khách đã vượt công suất thiết kế song vẫn đang lỗ tới hơn 60 tỉ đồng/năm.

Từ thực tế trên cho thấy, mặc dù các sân bay đều trong tình trạng thua lỗ, nhưng tỉnh nào cũng muốn xây dựng sân bay. Hai là, khi các tỉnh ồ ạt đầu tư hoặc đề xuất xây dựng sân bay, nơi có sân bay nội địa thì lại muốn mở rộng nâng cấp thành sân bay quốc tế.

Và lý do mà hầu hết các địa phương đưa ra là mở sân bay để thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội, phát triển du lịch. Có điều, hầu hết đều dựa trên sự cảm tính, không có cơ sở khoa học cũng như bài toán kinh tế cho các sân bay này hoạt động.

Theo chuyên gia kinh tế, PGS. TS Ngô Trí Long, câu chuyện các địa phương đua nhau xin xây Cảng hàng không, sân bay đã từng xảy ra hơn 10 năm trước. Hiện nay không ít sân bay hoạt động cầm chừng, mỗi ngày chỉ có 1 chuyến bay, rất lãng phí. Cả nước hiện có 23 sân bay, nhưng chỉ 6 - 7 sân bay hoạt động có lãi, số còn lại đều lỗ. Do đó, quy hoạch sân bay cần thực tế, theo nhu cầu thị trường, người dân... vì đầu tư sân bay rất tốn kém.

PGS. TS Ngô Trí Long cho biết, dù đầu tư từ vốn Nhà nước hay tư nhân, nếu không hiệu quả đều lãng phí nguồn lực xã hội. Đất nước còn nghèo, cần sử dụng hiệu quả. Cũng cần tránh đề xuất làm sân bay vì mục đích khác, như để kích cầu và đẩy giá bất động sản. Hàng không là phương tiện đi lại xa xỉ, không phải đa số người dân đều tiếp cận được.