Nhiều dự án hoàn thiện nhưng chưa thể bán hàng vì "tắc" khâu xác định giá đất

Nhiều bất cập trong tính tiền sử dụng đất

Tiền sử dụng đất là một trong các yếu tố "nặng gánh nhất" đối với doanh nghiệp đầu tư, phát triển dự án bất động sản. Bởi lẽ, nó không chỉ đòi hỏi doanh nghiệp phải chuẩn bị một nguồn lực tài chính lớn để hoàn thành nghĩa vụ, mà ngay từ việc xác định con số để thực hiện nghĩa vụ này cũng đã tương đối phức tạp, mất nhiều thời gian. Kể cả khi đã nộp tiền sử dụng đất, vẫn có những rủi ro mà đôi khi doanh nghiệp bất động sản không lường trước được.

Chia sẻ về vấn đề này, Tổng Giám đốc SGO Homes Lê Đình Chung cho biết, tiền sử dụng đất, tiền thuê đất, thuế, phí, lệ phí liên quan đến đất đai đang tồn tại nhiều vấn đề.

Đơn cử như tại một số địa phương hiện đã duyệt mức giá xác định nghĩa vụ tài chính liên quan đến đất đai, song mức giá đưa ra lại tương đối cao. Nguyên nhân là do việc xác định giá chủ yếu sử dụng phương pháp so sánh, được thực hiện bằng cách so sánh với mặt bằng giá gần nhất đang giao dịch như sản phẩm đấu giá. Trong khi, nguồn cung sản phẩm này khá khan hiếm dẫn đến mức giá trúng đấu giá thường bị đẩy lên cao. Điều này dẫn tới mức giá của thửa đất cần định giá được duyệt cao theo.

Một vấn đề khác được ông Chung chỉ ra là thị trường bất động sản đang chưa hồi phục hoàn toàn, việc sử dụng dữ liệu đầu vào để xác định giá đất trong khoảng 2 năm gần đây có thể trùng với thời điểm thị trường còn đang trong giai đoạn nóng sốt. Và điều này là bất hợp lý, dễ dẫn đến việc xác định giá đất không phù hợp với tình hình thực tế hiện tại.

Ngoài ra, các trường hợp sai phạm trong việc thẩm định giá làm thất thu ngân sách nhà nước trong thời gian qua khiến các cán bộ địa phương có tâm lý sợ sai, sợ trách nhiệm, sợ rủi ro pháp lý. Để an toàn trong việc định giá nhằm tránh bị xem xét trách nhiệm về sau, cán bộ địa phương thường lựa chọn duyệt giá đất ở mức cao hoặc chậm trễ trong việc phê duyệt.

"Chính thực tế này đã khiến những dự án được phê duyệt mức giá xác định nghĩa vụ tài chính liên quan đến đất đai sớm thường cao hơn rất nhiều so với mặt bằng, dẫn đến hiệu quả kinh doanh của dự án thấp, thậm chí có nguy cơ lỗ. Trong khi, những dự án chưa được xác định giá đất thì bị đình trệ, chậm tiến độ", Tổng Giám đốc SGO Homes nhìn nhận.

Có thể thấy, thị trường hiện nay vẫn đang tồn tại những bất cập trong cách tính tiền sử dụng đất. Điều này đã và đang tác động tiêu cực đến tiến độ dự án bất động sản, lợi nhuận doanh nghiệp, nguồn hàng và giá bán trên thị trường. Nhìn rộng ra, nguồn thu ngân sách nhà nước cũng chịu ảnh hưởng.

Cả ba bên đều chịu tác động

Đánh giá về tác động của những bất cập trong tính tiền sử dụng đất, Hội Môi giới Bất động sản Việt Nam (VARS) mới đây cho biết, rất nhiều doanh nghiệp có dự án hiện nay không thể triển khai do "tắc" tính tiền sử dụng đất. Thậm chí, không ít dự án đã hoàn thiện nhưng chưa thể triển khai bán hàng vì phải chờ hoàn tất nghĩa vụ tài chính liên quan đến tiền sử dụng đất, do các khó khăn trong khâu xác định giá đất.

Việc phê duyệt giá đất kéo dài, có thể mất đến vài năm, thậm chí hàng chục năm, không chỉ gây ra tình trạng đình trệ, mà còn làm tăng chi phí phát sinh cho doanh nghiệp, bởi trong thời gian chờ định giá, doanh nghiệp vẫn phải gánh chịu các chi phí lãi vay, chi phí cơ hội.

Quy trình kéo dài và giá trị tiền sử dụng đất không thể dự đoán chính xác cũng gây ra khó khăn cho doanh nghiệp trong việc dự báo và lập kế hoạch tài chính, khiến các doanh nghiệp đối mặt với rủi ro thiếu hụt tài chính hoặc không đủ khả năng chi trả nợ.

Đối với các dự án được áp dụng tính tạm tiền sử dụng đất trước đây, doanh nghiệp tiếp tục phải đứng trước thách thức rất lớn với khoản phải nộp bổ sung, dẫn đến nguy cơ thua lỗ.

Nêu ra dẫn chứng, VARS cho biết thời gian qua, không ít doanh nghiệp không thể hoàn thành nghĩa vụ tài chính với Nhà nước do không lường trước được chi phí tiền sử dụng đất tăng cao. Nhiều doanh nghiệp đã hoàn thành dự án và bàn giao cho người dân phải đối mặt với chi phí tài chính "khổng lồ" khi UBND tỉnh, thành phố rà soát lại tiền sử dụng đất. Trước đó, các dự án này được UBND tỉnh, thành phố sử dụng giải pháp tạm tính tiền sử dụng đất để doanh nghiệp có thể triển khai xây dựng dự án.

Cũng theo Hội Môi giới Bất động sản Việt Nam, bất cập liên quan đến tiền sử dụng đất không chỉ làm lãng phí tài nguyên đất đai, gây thiệt hại về kinh tế cho cả doanh nghiệp lẫn khách hàng mà còn ảnh hưởng tiêu cực đến cả thị trường bất động sản và nền kinh tế nói chung.

Theo đó, bảng giá đất mới được xác định theo nguyên tắc thị trường sẽ làm tăng chi phí liên quan đến đất đai, trong đó có tiền sử dụng đất. Khi tiền sử dụng đất tăng cao, để đảm bảo mức lợi nhuận kỳ vọng, doanh nghiệp sẽ xem xét đến việc điều chỉnh giá bán bất động sản cao hơn. Trong khi đó, ở thời điểm hiện tại, giá bất động sản tại một số thành phố lớn, đặc biệt là thủ đô Hà Nội đã liên tục thiết lập mặt bằng cao mới trong suốt thời gian qua.

VARS cho rằng: "Nếu tiếp tục tăng giá bất động sản, e rằng cơ hội tiếp cận nhà ở với phần đông người dân sẽ khó càng thêm khó. Điều này sẽ dẫn đến nhiều hệ lụy về an sinh xã hội".

Nhìn nhận về vấn đề này, ông Nguyễn Văn Lợi, Giám đốc CTCP Bất động sản Đất Vàng Hải Dương cũng cho rằng, thị trường bất động sản các thành phố lớn đang tăng trưởng "nóng" do nguồn cung vẫn hạn chế, mức giá sơ cấp liên tục thiết lập mặt bằng mới ở ngưỡng cao cùng với kỳ vọng về việc mở rộng thành phố và hạ tầng giao thông.

Vì vậy, cần sớm có giải pháp để cải thiện tình trạng này và một trong số đó là Nhà nước cần xem xét, tính toán lại tiền sử dụng đất đối với các dự án đã được phê duyệt tiền sử dụng đất mà doanh nghiệp phản ánh có thời điểm và phương pháp tính chưa hợp lý. Đồng thời miễn tiền phạt chậm nộp cho doanh nghiệp nếu có kết luận về việc các dự án nói trên được xác định giá chưa hợp lý.

Với các dự án mới đang hoàn tất thủ tục phê duyệt và chưa đóng tiền sử dụng đất, Giám đốc CTCP Bất động sản Đất Vàng Hải Dương đề xuất cơ quan quản lý Nhà nước nên chốt thời điểm và phương pháp tính với doanh nghiệp để doanh nghiệp tính toán được chi phí và hiệu quả của dự án khi làm.

Đưa ra giải pháp khắc phục những hạn chế trong việc tính tiền sử dụng đất, ông Lê Đình Chung kiến nghị cơ quan quản lý Nhà nước cần sớm ban hành văn bản hướng dẫn thẩm định giá theo bảng giá đất mới. Cần quy định chi tiết thời điểm xác định giá đất, các dự án đã hình thành trước giai đoạn nào sẽ được áp dụng khung giá cũ, dự án được phê duyệt từ thời điểm nào áp dụng bảng giá đất mới./.