Khám, chữa bệnh từ xa: Những vướng mắc cần tháo gỡ

Mục tiêu của Đề án là mọi người dân đều được quản lý, tư vấn, khám bệnh, chữa bệnh, hỗ trợ chuyên môn của các bác sỹ từ tuyến xã đến tuyến Trung ương; người dân được sử dụng dịch vụ y tế có chất lượng của tuyến trên ngay tại cơ sở y tế tuyến dưới.

Các cơ sở y tế được hỗ trợ chuyên môn thường kỳ và đột xuất từ các bệnh viện tuyến cuối dựa trên nền tảng công nghệ thông tin; góp phần phòng chống dịch bệnh, giảm quá tải bệnh viện tuyến trên, nâng cao chất lượng, hiệu quả khám, chữa bệnh và sự hài lòng của người dân.

Đây là một giải pháp quan trọng để thực hiện nhiệm vụ kép vừa kiểm soát dịch bệnh, vừa phát triển kinh tế-xã hội mà Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo. Việc người dân được hưởng các dịch vụ và chăm sóc y tế ngay tại tuyến dưới giúp tiết kiệm chi phí, tăng cường sự hài lòng người bệnh. Người bệnh cũng hiểu rõ hơn những hoạt động chuyên môn đòi hỏi tập trung trí tuệ, sức lực của cán bộ y tế.

Tuy nhiên, đang là giai đoạn đầu triển khai nên cũng không tránh khỏi những khó khăn, vướng mắc cần được tháo gỡ. Theo PGS.TS Nguyễn Lân Hiếu - Giám đốc BV Đại học Y Hà Nội, khó khăn lớn nhất trong quá trình triển khai khám, chữa bệnh từ xa chính là vấn đề về pháp lý. Bên cạnh đó, vẫn chưa có bất kỳ nguồn thu nào trong quá trình triển khai. BV Đại học Y Hà Nội đã triển khai tư vấn, khám chữa bệnh từ xa từ tháng 4-2020. Sau 5 tháng triển khai, BV đã tổ chức được 40 buổi hội chẩn Telehealth, 293 ca bệnh được hội chẩn; 162 bệnh viện đề xuất tham gia kết nối. BV tổ chức định kỳ tiến hành 1 tuần 2 buổi Telehealth (vào thứ Ba và thứ Năm). Mỗi buổi, sẽ có trung bình từ 8-10 bệnh nhân nặng được tham gia hội chẩn trực tuyến.

Đến giai đoạn 2, BV sẽ mở phòng khám trực tuyến. Giai đoạn 3, các bác sĩ tại BV sẽ khám trực tiếp tại gia đình cho bệnh nhân. Khó khăn lớn nhất trong quá trình triển khai khám, chữa bệnh từ xa chính là vấn đề về pháp lý. Bởi Luật Khám, chữa bệnh vẫn chưa được sửa đổi, đặc biệt, việc ký đơn thuốc từ xa cũng còn nhiều vướng mắc.

PGS.TS Nguyễn Lân Hiếu dẫn chứng trường hợp bệnh nhân người Lào điều trị ở BV 199 của Đà Nẵng đang khám trực tuyến với BV. Mặc dù bác sĩ của BV 199 khám bệnh cùng bác sĩ của BV Đại học Y Hà Nội nhưng khi xuất đơn thuốc thì bác sĩ của BV 199 ký. Nếu có bất kỳ vấn đề gì xảy ra thì BV 199 phải chịu trách nhiệm. Điều này dẫn đến vai trò của bác sĩ ở bệnh viện hạt nhân sẽ giảm đi.

Vì vậy, thời gian tới cần phải thay đổi Luật Khám chữa bệnh. Cùng với đó, trong quá trình triển khai khám, chữa bệnh từ xa, BV Đại học Y Hà Nội chưa có bất kỳ một nguồn thu nào, bảo hiểm y tế chưa có hướng dẫn chi trả. Vì vậy, cần sớm có giải pháp để ngoài Bảo hiểm xã hội Việt Nam, các đơn vị bảo hiểm khác, trong đó có bảo hiểm tư nhân được quyền tham gia vào để việc thực hiện khám, chữa bệnh từ xa đạt hiệu quả.

Còn theo PGS.TS Trần Minh Điển - Phó Giám đốc BV nhi Trung ương, qua thực tế triển khai, việc khám chữa bệnh từ xa còn gặp nhiều bất cập, khó khăn. Tuyến trên sẵn sàng hỗ trợ, tuy nhiên hiện nay vẫn có vấn đề về kết nối, nhất là sự đồng bộ về hệ thống về công nghệ thông tin ở các BV tuyến trên và các BV tuyến dưới. Các BV tuyến trên đã được đầu tư khá tốt; tuy nhiên để triển khai, công nghệ thông tin cả phần cứng và phần mềm đều phải ổn. Hiện còn khó khăn là ở các tuyến dưới, có đến cả nghìn điểm cầu khác nhau và thực trạng công nghệ thông tin ở mỗi nơi cũng khác nhau. Việc này cần phải có sự điều tra và thâm nhập cụ thể để có thể đưa ra hình thức phù hợp nhất.

Cũng theo PGS. TS Trần Minh Điển, hiện nay, có 4 hình thức phục vụ khám chữa bệnh từ xa để tuỳ từng điều kiện, hoàn cảnh khi chưa đồng bộ công nghệ, các BV có thế áp dụng như: Hình thức đầu tiên là chỉ cần một chiếc smarphone, gọi video call để kết nối với các đồng nghiệp ở trong các tình huống khẩn cấp cần cấp cứu, đây cũng cách các BV trung ương vẫn đang thực hiện với những trường hợp cấp cứu từ các tuyến bất kỳ lúc nào kể cả trong đêm hoặc các ngày nghỉ.

Thứ hai là video confidence chẳng hạn như sử dụng dạng phòng họp online, bằng những nền tảng công nghệ số, có thể kết nối những cuộc họp hai bên với nhau, truyền tải cho nhau những thông tin để có thể đưa ra những kết luận chuẩn đoán và chữa trị cho người bệnh. Thứ ba là các BV tuyến dưới đầu tư để có những phần mềm tương ứng để có thể đẩy những hình ảnh lên các tuyến trên phục vụ hội chẩn.

Hình thức thứ tư là đầu tư công nghệ để có thể chuyển tải hình ảnh trực tiếp từ những phòng mổ, giường bệnh, mỗi chức năng sống của bệnh nhân… lên hệ thống các màn hình kết nối với các BV Trung ương để có thể dễ dàng xem xét kĩ nhất tình trạng của người bệnh, đây cũng là mức độ khó nhất. Với bốn mức độ này, các BV sẽ tùy theo tình trạng của người bệnh và những tình hình về những điều kiện cơ sở vật chất của các tuyến, để có thể kết nối với nhau trong mọi tình huống.

Cục Quản lý khám chữa bệnh cho rằng, để các BV có căn cứ hoạt động và có các hướng dẫn cụ thể, thực hiện ý kiến chỉ đạo của lãnh đạo Bộ Y tế, Cục quản lý Khám, chữa bệnh phối hợp với các bên liên quan bước đầu xây dựng các văn bản hướng dẫn trong giai đoạn đầu của Đề án Khám, chữa bệnh từ xa. Đó là Hướng dẫn Quy trình tổ chức hội chẩn khám, chữa bệnh từ xa; Quy chế hướng dẫn bảo mật thông tin trong tư vấn, hội chẩn khám, chữa bệnh từ xa; Danh mục các kỹ thuật khám, chữa bệnh từ xa…

Về việc nhiều người dân cũng lo lắng về vấn đề thông tin, hình ảnh cá nhân của bệnh nhân có bị lộ ra ngoài trong quá trình khám, điều trị bệnh từ xa.Vụ trưởng Vụ Truyền thông và Thi đua khen thưởng Bộ Y tế Nguyễn Đình Anh cho biết: Vấn đề về bảo mật thông tin người bệnh, Bộ Y tế đã ban hành quyết định tạm thời hướng dẫn và quy định tổ chức hội chuẩn khám chữa bệnh từ xa.

Trong đó đã quy định rõ ràng các biện pháp như: Không được chia sẻ thông tin cá nhân của người bệnh như: Họ tên đầy đủ, địa chỉ, hình ảnh mặt, cơ thể bệnh nhân hoặc các thông tin có thể định người bệnh bằng bất kể hình thức nào thông qua hình ảnh, ghi âm, văn bản.

Trường hợp có buổi hội chẩn có bệnh nhân phải sử dụng các biện pháp kỹ thuật để che hoặc làm mờ hình ảnh mặt nạn nhân. Đặc biệt không thực hiện tường thuật trược tiếp, livestream các buổi hội chẩn, tư vấn khấm chữa bệnh từ xa qua các mạng xã hội hoặc các hình thức khác có thể làm lộ thông tin của người bệnh.