Gắn mã định danh cho từng thửa đất: Cần xem xét đặc thù đất đai để có lộ trình

Bước tiến quan trọng trong quản lý dữ liệu đất đai

Mới đây, Cục Quản lý đất đai đã đề nghị các Sở Nông nghiệp và Môi trường địa phương khẩn trương triển khai việc chỉnh lý và tổ chức lại cơ sở dữ liệu đất đai theo mô hình chính quyền địa phương 2 cấp; đồng thời với việc bổ sung thông tin về mã định danh thửa đất để sẵn sàng kết nối, tích hợp với Hệ thống địa danh địa điểm, nền tảng địa chỉ số quốc gia và các cơ sở dữ liệu quốc gia khác.

Trong đó, mã định danh thửa đất được quy định “là một mã được gắn cho từng thửa đất và có tính quy nhất trên toàn quốc. Một thửa đất cụ thể chỉ có 01 mã định danh và là duy nhất. Mã định danh thửa đất là chuỗi gồm 12 ký tự được mã hóa theo vị trí địa lý trong hệ tọa độ quốc tế WGS84 của thửa đất. Mã định danh thửa đất được mã hóa theo tọa độ địa lý (vĩ độ và kinh độ)”.

Thực tế, sau khi hợp nhất các đơn vị hành chính cấp tỉnh thành 34 đơn vị, hệ thống dữ liệu quốc gia về tự nhiên, văn hóa, xã hội và kinh tế, trong đó có dữ liệu về tài nguyên đất (ranh giới, địa giới hành chính, diện tích…) đã có sự thay đổi đáng kể.

Vì vậy, việc xây dựng hoàn thiện cơ sở dữ liệu quốc gia về đất đai sẽ là nền tảng quan trọng, qua đó cung cấp đầy đủ các thông tin về tài nguyên đất của đơn vị hành chính các cấp và thực hiện sự liên thông về thủ tục hành chính cho người dân, doanh nghiệp.

"Việc xây dựng mã định danh thửa đất rất cần thiết, nhất là trong bối cảnh chuyển đổi số đang diễn ra mạnh mẽ và được Chính phủ cũng như toàn xã hội quan tâm đầu tư", TS. Thái Quỳnh Như đánh giá.

Theo chuyên gia VIRES, việc xây dựng mã định danh đến từng thửa đất là bước tiến quan trọng trong quản lý dữ liệu đất đai. Trong thời kỳ phong kiến, hợp phần rất quan trọng trong hệ thống quản lý nhà nước về đất đai chính là hồ sơ địa chính. Hệ thống địa chính nhà Nguyễn, đặc biệt hệ thống địa bạ thời Gia Long (1802 - 1820) có thể coi là sự mở đầu cho việc tổng hợp, ghi chép các thông tin về thửa đất (vị trí, hình thể, loại đất, diện tích, chủ sử dụng).

Trong đó, toàn bộ hệ thống địa bạ thời nhà Nguyễn bao gồm 10.044 quyển (18.000 xã) được ghi chép thành 3 bản, lưu ở 3 cấp (kinh thành, dinh bố chính và xã, thôn). Thời điểm này các thông tin về thửa đất chỉ mới dừng lại ở việc mô tả nhưng việc được ghi chép lại một cách cẩn thận đã chứng tỏ sự quan trong về các thông tin của thửa đất trong thời kỳ sơ khai của công tác quản lý đất đai.

Sau này, qua các giai đoạn khác nhau của lịch sử, cùng với công cuộc xây dựng và phát triển đất nước, đã có nhiều thay đổi trong công tác quản lý nhà nước về đất đai. Các quy định về đo đạc, xác định các thông tin thửa đất cũng được ban hành nhằm phục vụ công tác thống kê, kiểm kê đất đai, xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu thông tin về đất đai thống nhất.

Nhìn lại, Thông tư 29/2004/TT-BTNMT là văn bản pháp luật đầu tiên quy định về việc mã hóa thửa đất một cách thống nhất trên phạm vi cả nước. Tiếp theo, các Thông tư 09/2007/TT-BTNMT và Thông tư 24/2014/TT-BTNMT quy định về việc hướng dẫn lập, chỉnh lý, quản lý hồ sơ địa chính được ban hành. Tuy nhiên quy định về mã thửa đất vẫn được giữ nguyên. Điều 15, Thông tư 23/2014/TT-BTNMT cũng quy định về mã vạch giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (được in tại cuối trang 4 khi cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất).

Hiện nay, chuyên gia VIRES cho biết, thửa đất là đơn vị cơ bản của cơ sở dữ liệu địa chính (là một hợp phần trong cơ sở dữ liệu quốc gia về đất đai - Điều 165, Luật Đất đai 2024). Mã thửa đất có ý nghĩa pháp lý quan trọng trong hệ thống quản lý đất đai. Đối với các quan hệ dân sự, khi thực hiện các quyền như chuyển nhượng, tặng cho, hoặc thế chấp quyền sử dụng đất... thì mã thửa đất là yếu tố bắt buộc để xác định rõ ràng thửa đất được thực hiện trong các giao dịch này.

“Việc ghi chính xác mã thửa đất trên Giấy chứng nhận đảm bảo quyền lợi của người sử dụng đất được bảo vệ theo pháp luật. Trong quản lý nhà nước, mã thửa đất hỗ trợ cơ quan địa chính trong việc lập và cập nhật hồ sơ địa chính, là cơ sở để xác định quyền và nghĩa vụ của người sử dụng đất”, chuyên gia VIRES nêu.

Cần đảm bảo tính lâu dài của mã định danh thửa đất

TS. Thái Quỳnh Như khẳng định, việc xây dựng mã định danh thửa đất là một nhiệm vụ quan trọng trong hệ thống quản lý đất đai tại Việt Nam. Mục tiêu cơ bản là hỗ trợ cơ quan nhà nước trong việc quản lý quỹ tài nguyên đất hiệu quả, minh bạch thông qua việc kết nối chung với cơ sở dữ liệu của các ngành khác (dân cư, xây dựng, tư pháp, ngân hàng, tài chính...), đảm bảo vận hành thông suốt hệ thống dữ liệu quốc gia.

Mã định danh thửa đất phải đảm bảo duy nhất, không trùng lặp trên toàn lãnh thổ, dễ cập nhật, truy xuất để quản lý, khai khác và đồng bộ với hệ thống dữ liệu của các ngành lĩnh vực khác trong cả nước. 

Tuy nhiên, cần xem xét đặc thù của đất đai để có những lộ trình thích hợp. "Quản lý đất đai đòi hỏi tính lâu dài, bởi bản thân đất đai là đối tượng không thể di dời, nên một phần thông tin (địa lý) phải được giữ ổn định. Đồng thời, hệ thống mã định danh cũng cần được xây dựng độc lập với hệ thống phân chia đơn vị hành chính, nhằm tránh bị ảnh hưởng bởi việc tách, nhập hay thay đổi địa giới hành chính", chuyên gia VIRES nhấn mạnh.

Thực tế, tại văn bản hướng dẫn số 2001/QLĐĐ-TKKKTTĐĐ (phụ lục 1) có quy định “Mã định danh thửa đất được quy định là một mã được gắn cho từng thửa đất và có tính quy nhất trên toàn quốc. Một thửa đất cụ thể chỉ có 01 mã định danh và là duy nhất. Mã định danh thửa đất là chuỗi gồm 12 ký tự được mã hóa theo vị trí địa lý trong hệ tọa độ quốc tế WGS84 của thửa đất. Mã định danh thửa đất được mã hóa theo tọa độ địa lý (vĩ độ và kinh độ)” và “Mã định danh thửa đất sử dụng để liên kết địa chỉ số của thửa đất với hệ thống địa chỉ số quốc gia. Thông tư 09/2024/TT-BTNMT đã có liên kết với Địa chỉ số quốc gia”.

Nhưng Thông tư 09/2024/TT-BTNMT lại quy định về mã thửa đất “là mã định danh thửa đất duy nhất trên toàn quốc gồm 10 ký tự (mã đơn vị hành chính cấp tỉnh + 8 số tự nhiên)”.

“Do đó, cần kiểm tra lại sự thống nhất trong 2 quy định, là 10 hay 12 ký tự. Đồng thời, việc vẫn tồn tại “mã đơn vị hành chính” chưa thể đảm bảo tính lâu dài của mã định danh thửa đất”, TS. Thái Quỳnh Như lưu ý.

Bên cạnh đó, cần đánh giá việc xây dựng cơ sở dữ liệu địa chính trong hệ thống cơ sở dữ liệu quốc gia về đất đai đến thời điểm hiện nay, trên cơ sở tổ chức hành chính hai cấp. 

"Việc này nhằm có được số liệu phản ánh đúng thực trạng tại từng địa phương, làm căn cứ xây dựng kế hoạch cụ thể cho cấp xã. Từ đó, có thể đề xuất các giải pháp về đầu tư trang thiết bị, nâng cao trình độ cán bộ chuyên môn và hoàn thiện công tác quản lý đất đai, tránh tình trạng lãng phí và thiếu đồng bộ", chuyên gia VIRES nhấn mạnh./.