Dân nghèo khó nhọc tiếp cận, dân "giàu" thừa mứa cho người nước ngoài thuê

Phát triển nhà ở xã hội (NƠXH) là một trong những nội dung quan trọng trong chính sách phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh Bắc Ninh.

Tính riêng về các dự án NƠXH, Bắc Ninh có 45 dự án với tổng diện tích hơn 110ha. Sau khi hoàn thành, dự kiến cung cấp cho thị trường khoảng hơn 3,2 triệu m2 sàn.

Đối với nhà ở cho người thu nhập thấp, đã có 2 dự án cơ bản hoàn thành và đưa vào sử dụng là Võ Cường và Hòa Long - Kinh Bắc với diện tích 2,5ha, tổng diện tích sàn hơn 118 nghìn m2, đáp ứng 1.313 căn hộ.

Tuy nhiên, theo phản ánh của người dân, thời gian gần đây, tại một số dự án NƠXH ở Bắc Ninh xuất hiện hiện tượng cho thuê. Trong khi rất nhiều người thu nhập thấp không thể tiếp cận với NƠXH thì một bộ phận người dân có điều kiện (nhưng vẫn thuộc đối tượng mua NƠXH) đã mua nhà trong dự án rồi cho thuê lại nhằm kiếm lời.

Tình trạng cho thuê NƠXH tại Bắc Ninh diễn ra rất phổ biến và công khai

Theo tìm hiểu của phóng viên, tình trạng cho thuê NƠXH tại Bắc Ninh diễn ra rất phổ biến và công khai. Chỉ cần bỏ ra vài phút tìm kiếm trên các website về bất động sản, chúng ta sẽ thấy hàng loạt kết quả cho thuê nhà trong các dự án NƠXH Bắc Ninh với giá từ 8 - 10 triệu đồng/tháng. Hiện tượng cho thuê NƠXH diễn ra sôi động bậc nhất là tại Khu nhà ở xã hội Cát Tường Eco. Dự án này có diện tích 17.473m2 nằm trên địa bàn phường Võ Cường, Thành phố Bắc Ninh do Công ty Trách nhiệm hữu hạn Cát Tường làm chủ đầu tư.

Trong vai một khách hàng có nhu cầu thuê nhà tại Khu nhà ở xã hội Cát Tường Eco, phóng viên liên hệ với một người phụ nữ tên T. Người này tự xưng là nhân viên môi giới bất động sản đang có một căn hộ trên tầng 14 CT4 muốn cho thuê lại với giá 8 triệu đồng/tháng.

Khách hàng muốn thuê nhà phải làm hợp đồng một năm, đóng trước 6 tháng tiền nhà, đặt cọc một triệu. Khi phóng viên đặt vấn đề, thuê nhà ở xã hội như vậy có vấn đề gì không và nếu xảy ra sự cố thì ai sẽ chịu tránh nhiệm? T. quả quyết:

"Anh yên tâm, không có vấn đề gì cả, hai ba năm nay em làm hợp đồng cho hàng chục, hàng trăm người, đến giờ có sao đâu. Nếu giả sử có vấn đề gì thì chủ căn hộ sẽ chịu trách nhiệm bồi thường cho anh theo hợp đồng".

T. chia sẻ, hầu hết người dân mua NƠXH xong nhưng không dọn về ở mà sử dụng để cho thuê, chỉ có khoảng 20 - 30% người mua NƠXH đến sinh sống tại đó. Khách hàng thuê NƠXH đa phần là người Hàn Quốc đang sinh sống và làm việc tại Bắc Ninh, họ không quan tâm chung cư đó thuộc dạng nào, cứ rẻ là họ thuê.

"So với việc đi thuê nhà ở thương mại, giá thuê nhà ở các dự án NƠXH rẻ hơn nhiều. Chính vì thế, người Hàn Quốc đến đây thuê rất đông. Nếu buổi sáng đi qua đây (Khu nhà ở xã hội Cát Tường Eco - PV), nhiều người sẽ lầm tưởng rằng đây là khu nhà ở cho người Hàn Quốc chứ không phải là khu NƠXH. Tất cả biển hiệu của những cửa hàng tiện ích ở tầng 1 đều có thêm phụ đề tiếng Hàn", T. nói.

Khu nhà ở xã hội Cát Tường Eco. Ảnh: Hoàng Đăng

Để có góc nhìn sâu hơn về thực trạng mua bán, cho thuê NƠXH, Reatimes đã có cuộc trao đổi với Giám đốc một công ty bất động sản tại Bắc Ninh (xin được giấu tên).

Ông khẳng định, việc mua bán, cho thuê NƠXH là sai với chủ trương của Nhà nước về NƠXH và vấn nạn này đã xảy ra ở Bắc Ninh từ rất lâu.

"Tôi khẳng định 70% cư dân đang sinh sống tại Khu nhà ở xã hội Cát Tường Eco là người Hàn Quốc. Chưa nói tới việc sử dụng NƠXH sai mục đích, giả sử nếu xảy ra cháy nổ dẫn đến chết người, thì hậu quả sẽ lớn như thế nào? Những ai sẽ phải chịu trách nhiệm về việc này? Ban quản lý tòa nhà, công an khu vực, chủ đầu tư, hay chủ căn hộ NƠXH cho thuê? Rất khó để có câu trả lời thỏa đáng", vị Giám đốc đặt vấn đề.

Theo vị Giám đốc này, nguyên nhân căn bản khiến cho thị trường NƠXH tại Bắc Ninh trở nên hỗn loạn là do những người thực sự cần mua NƠXH thì lại không mua được, còn những người không có nhu cầu sử dụng NƠXH lại sở hữu NƠXH.

Có quá nhiều điều kiện ràng buộc về pháp lý dẫn đến việc người có thu nhập thấp không tiếp cận được NƠXH. Trong khi những người có điều kiện, họ lại có nhiều mối quan hệ, họ biết cách thức để tiếp cận và mua được NƠXH. Mua được NƠXH rồi nhưng họ lại không có nhu cầu để ở, họ chỉ mua để đầu cơ và cho thuê lại nhằm kiếm lời.

Người có thu nhập thấp rất khó để tiếp cận NƠXH. Thiết kế: Hoàng Đăng

"Ở Bắc Ninh còn có hiện tượng đó là người mua, người bán NƠXH tự thỏa thuận và công chứng treo với nhau. Điều này hoàn toàn trái với quy định của pháp luật về NƠXH, đồng thời tiềm ẩn nhiều rủi ro.

Theo quy định, đối với việc mua bán, chuyển nhượng NƠXH sau 5 năm, chủ sở hữu NƠXH muốn mua bán, chuyển nhượng thì phải đóng tiền sử dụng đất. Vậy tiền sử dụng đất là bao nhiêu? Hiện tại chưa có khung pháp lý đối với vấn đề này", vị Giám đốc chia sẻ.

Luật Nhà ở năm 2014 quy định, các hộ gia đình, cá nhân đã mua, thuê nhà ở xã hội không được bán lại, cho thuê lại, cho mượn nhà ở trong thời gian thuê mua. Rõ ràng, việc cho thuê NƠXH tại các dự án NƠXH ở Bắc Ninh là trái pháp luật, vậy cơ quan quản lý ở đâu khi tình trạng này diễn ra trong suốt thời gian dài và công khai như vậy?

Trao đổi với Reatimes, Thạc sĩ, Luật sư Vũ Quang Bá – Công ty Luật TNHH Khải Hưng, Đoàn Luật sư TP. Hà Nội cho rằng, NƠXH là nhà ở có sự hỗ trợ của Nhà nước cho các đối tượng được hưởng chính sách hỗ trợ về nhà ở theo quy định pháp luật.

Cần hiểu rằng, việc nhà nước thực hiện chính sách về NƠXH nhằm hỗ trợ, giải quyết nhu cầu về nhà ở cho các trường hợp có nhu cầu về nhà ở nhưng không đủ điều kiện mua nhà ở thương mại khác. Như vậy, nếu đã là đối tượng được mua NƠXH sau đó lại cho người khác thuê thì rõ ràng là không phù hợp.

“Theo quy định tại Nghị định 100/2015/NĐ-CP ngày 20/10/2015 về phát triển và quản lý NƠXH thì người mua hoặc thuê mua NƠXH chỉ được phép cho thuê sau khi đã được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất theo quy định pháp luật về đất đai.

Như vậy, việc các trường hợp thuộc đối tượng mua NƠXH, sau đó cho thuê chỉ bị hạn chế khi chưa được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất. Hiện nay, việc xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực quản lý giao dịch về NƠXH được quy định tại Nghị định 139/2017/NĐ-CP.

Tuy nhiên, nghị định chỉ quy định xử phạt đối với bên mua, thuê mua thực hiện việc bán, cho thuê lại, hoặc cho mượn nhà sai quy định. Việc người mua NƠXH sau đó cho thuê hiện chưa ghi nhận có chế tài xử lý”, luật sư Bá phân tích.

Theo ông Bá, rõ ràng NƠXH là một chính sách tốt của Nhà nước dành cho những người thuộc diện khó khăn về nhà ở, tạo điều kiện cho những đối tượng này có nhà ở ổn định với mức giá phù hợp với thu nhập. Tuy nhiên, một số người đã lợi dụng chính sách này đã thu lợi cho bản thân khi mua được nhà giá rẻ và sau đó cho thuê kiếm lời.

“Tôi cho rằng đây là một trong tồn tại ở khâu quản lý, rà soát, kiểm tra về điều kiện những đối tượng đủ điều kiện được mua NƠXH. Bên cạnh đó, việc kiểm tra, giám sát ai là người sử dụng NƠXH sau khi được chủ đầu tư bàn giao chưa được thực hiện triệt để. Hiện nay, mới chỉ dừng lại ở việc kiểm tra về mặt pháp lý, tức là trên giấy tờ đối với người mua NƠXH đó. Việc cho thuê hai bên tự thỏa thuận, lập hợp đồng thuê riêng nên khó có thể kiểm tra, phát hiện.