Tọa đàm cấp cao “Tham vấn sáng tạo về Hà Nội – Thành phố sáng tạo”

Thông qua việc tham gia Mạng lưới, các thành phố cam kết chia sẻ kinh nghiệm thực tiễn tốt nhất của mình và phát triển quan hệ đối tác công tư cũng như các tổ chức xã hội. Mạng lưới các thành phố sáng tạo là đối tác đặc quyền của UNESCO, không chỉ là nền tảng phản ánh vai trò của đòn bảy của sự sáng tạo trong phát triển bền vững mà còn là nền tảng của hành động và đổi mới, đặc biệt trong việc thực hiện Chương trình nghị sự 2030 về Phát triển bền vững.

Thực hiện cam kết với UNESCO sau khi Hà Nội chính thức trở thành Thành phố sáng tạo lĩnh vực thiết kế, Hà Nội sẽ phải cụ thể hóa bằng các chương trình và kế hoạch hành động dài hạn về tầm nhìn và kết nối các chính sách của Thành phố, tạo điều kiện thuận lợi nhằm nâng tầm cho lĩnh vực thiết kế sáng tạo, cũng như nâng cao nhận thức, gắn kết cộng đồng để từng bước hiện thực hóa các sáng kiến và xây dựng hình ảnh Hà Nội – Thành phố sáng tạo.

Tọa đàm lần này, với sự tham dự của lãnh đạo Bộ, ngành, địa phương và các chuyên gia uy tín trong nước và quốc tế, các tổ chức quốc tế, các nhà ngoại giao, nhà đầu tư, doanh nghiệp lớn, tập trung thảo luận, tham vấn ý kiến về các sáng kiến hỗ trợ Hà Nội xây dựng và cụ thể hóa các mục tiêu trên. Nội dung chính xoay quanh 3 trụ cột chính, nhóm giải pháp hiện thực hóa Tầm nhìn một Thủ đô sáng tạo, bao gồm: Tái tạo, phát triển đô thị trên cơ sở lấy văn hóa làm nền tảng - Mạng lưới giáo dục sáng tạo với ưu tiên cho nghệ thuật và khoa học - Hệ thống chuỗi tổng thể các sự kiện, hội chợ, triển lãm và lễ hội văn hóa cũng như việc xây dựng và quảng bá Thương hiệu Thành phố sáng tạo.

Phát huy hiệu quả, vai trò là thành phố sáng tạo UNESCO

Đã 11 thế kỷ kể từ mùa thu Canh Tuất 1010, đức Lý Thái Tổ ban “Chiếu dời đô”, quyết định dời kinh đô Đại Việt từ Hoa Lư về định đô tại đất “Rồng bay”, Thăng Long - Hà Nội vẫn luôn khẳng định một vùng đất địa linh nhân kiệt, hội tụ nhân tài bốn phương để kiến tạo nên Thăng Long - Hà Nội rạng ngời trong lịch sử, vẫn lắng đọng hồn núi sông ngàn năm, với những giá trị truyền thống lịch sử, văn hóa đậm đà bản sắc dân tộc, để tự hào là nơi hội tụ, kết tinh và tỏa sáng của nền văn hóa dân tộc, “Thủ đô của lương tri và phẩm giá con người”, “Thủ đô anh hùng”, “Thành phố vì hòa bình”.

Hà Nội hôm nay được mở rộng, với quy mô gần 10 triệu dân, ở thời điểm cơ cấu dân số vàng (trên 51,7% dân số trẻ); có kho tàng di sản văn hóa to lớn, là nơi tập trung nhân tài, trí tuệ của cả nước; văn hiến Thăng Long, văn hóa Xứ Đoài cùng tinh hoa của các vùng văn hóa khác trên địa bàn Thủ đô đã được gìn giữ tốt đẹp, đồng thời hòa quyện và bổ sung cho nhau, tạo nên tầm cao mới, vị thế mới cho văn hóa, khẳng định văn hóa thực sự là nguồn lực nội sinh, là sức mạnh mềm, động lực tinh thần to lớn, cùng với tiến trình hội nhập mạnh mẽ, quan hệ hợp tác quốc tế được phát triển mở rộng với hơn 100 thủ đô, thành phố lớn trên thế giới đã và đang tạo nên thế và lực mới trên trường quốc tế, tạo đà cho Thủ đô phát triển nhanh và bền vững.

Tiếp nối truyền thống văn hiến, anh hùng, vì hòa bình, phát huy mạnh mẽ tiềm năng, nguồn lực sáng tạo được hun đúc từ hơn nghìn năm qua để khơi dậy ý chí, khát vọng vươn lên của người Hà Nội, đặc biệt để bắt kịp xu thế phát triển của thời đại - kỷ nguyên văn minh trí tuệ và toàn cầu hóa, Hà Nội tin rằng, nếu biết phát huy tối đa khả năng sáng tạo trong môi trường kết nối quốc tế, thành phố sẽ thêm một lần nữa hiện thực hóa tầm nhìn và khát vọng sáng tạo mang tên Thăng Long từ ngàn năm trước, xứng đáng là Thủ đô, trái tim của cả nước, vai trò đầu tàu, vị trí trung tâm đầu não chính trị - hành chính quốc gia, trung tâm lớn về văn hóa, khoa học, giáo dục, kinh tế và giao dịch quốc tế.

Thực hiện Chiến lược phát triển các ngành công nghiệp văn hóa Việt Nam đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030 theo Quyết định số 1755/QĐ-TTg, ngày 8/9/2016 của Thủ tướng Chính phủ, trong đó xác định Hà Nội trở thành trung tâm sáng tạo của cả nước, Ủy ban nhân dân Thành phố Hà Nội đã xây dựng Hồ sơ “Hà Nội -Thành phố sáng tạo” đề cử tham gia Mạng lưới các thành phố sáng tạo của UNESCO. Và đến tháng 10/2019, tròn 20 năm kể từ khi Hà Nội được vinh danh là Thành phố hòa bình của UNESCO, Hà Nội chính thức trở thành thành viên của Mạng lưới các Thành phố sáng tạo của UNESCO ở lĩnh vực Thiết kế sáng tạo.

Mạng lưới “Các Thành phố Sáng tạo UNESCO” được thành lập năm 2004 nhằm thúc đẩy hợp tác quốc tế giữa các thành phố được vinh danh quốc tế với việc lấy nguồn lực văn hóa và sáng tạo văn hóa làm nền tảng cho quá trình phát triển đô thị một cách bền vững.

Theo Bí thư Thành ủy Hà Nội Vương Đình Huệ, quá trình tham vấn trong nước và quốc tế từ năm 2018-2019 đã chỉ ra và nhấn mạnh những lợi thế về truyền thống, nguồn lực, động lực trong thiết kế sáng tạo của Hà Nội, cũng như bối cảnh phát triển năng động của Thủ đô và đất nước trong bối cảnh hội nhập quốc tế giai đoạn mới.

Song song với việc xác định các nguồn nội lực, các đối tác cho rằng Hà Nội không thể bỏ qua việc xác lập vị trí tiên phong trong khu vực và các nền tảng có tính toàn cầu để định vị chiến lược phát triển của Thủ đô.

Với mục tiêu chiến lược đến năm 2025, xây dựng phát triển thủ đô Hà Nội phát triển nhanh và bền vững theo hướng đô thị xanh, thành phố thông minh, hiện đại có sức cạnh tranh cao trong nước và khu vực; định hướng đến năm 2030 Hà Nội trở thành thành phố “xanh-thông minh-hiện đại”, phát triển năng động, hiệu quả, có sức cạnh tranh khu vực, quốc tế và tầm nhìn đến năm 2045, Hà Nội có chất lượng cuộc sống cao, kinh tế, văn hoá, xã hội phát triển toàn diện, bền vững, là thành phố kết nối toàn cầu và có sức cạnh tranh quốc tế;

Danh hiệu Thành phố Thiết kế sáng tạo mới của Hà Nội cũng như những định hướng mới cho chiến lược phát triển Thủ đô nhận được sự quan tâm lớn của cộng đồng cũng như các đối tác quốc tế, đặc biệt là các tổ chức quốc tế, Đại sứ quán và các tập đoàn đa quốc gia vốn có sự ủng hộ mạnh mẽ dành cho đổi mới cũng như chiến lược phát triển hướng tới chất lượng sống cao của đô thị.

Thực hiện cam kết với UNESCO sau khi Hà Nội chính thức trở thành Thành phố sáng tạo lĩnh vực thiết kế, Hà Nội sẽ phải cụ thể hóa bằng các chương trình và kế hoạch hành động dài hạn về tầm nhìn và kết nối các chính sách của Thành phố, tạo mọi điều kiện thuận lợi nhằm nâng tầm cho lĩnh vực sáng tạo thiết kế, cũng như nâng cao nhận thức, gắn kết cộng đồng để từng bước hiện thực hóa các sáng kiến và xây dựng hình ảnh Hà Nội - Thủ đô sáng tạo;

Bằng những kết quả đạt được và những mục tiêu hướng tới trên các mặt kinh tế, văn hoá, xã hội, khoa học, kỹ mỹ thuật, giáo dục…, căn cứ các hướng dẫn của UNESCO, Thành phố tổ chức cuộc Tọa đàm cấp cao với mong muốn được lắng nghe, được trao đổi với các chuyên gia uy tín trong nước và quốc tế, các nhà đầu tư, doanh nghiệp các ý tưởng, sáng kiến nhằm hỗ trợ Hà Nội xây dựng, xác định chiến lược và kế hoạch dài hạn nhằm phát huy hiệu quả, vai trò là thành phố sáng tạo UNESCO và thu hút sự quan tâm, ủng hộ của cộng đồng trong nước và quốc tế.

Đồng thời đây là một hoạt động có ý nghĩa thiết thực chào mừng kỷ niệm 1010 năm Thăng Long - Hà Nội và Đại hội Đảng bộ Thành phố lần thứ XVII nhiệm kỳ 2020-2025; Góp phần tuyên truyền, giới thiệu về định hướng phát triển mới của thành phố Hà Nội, các tiềm năng, cơ hội hợp tác trong lĩnh vực thiết kế sáng tạo, thu hút sự quan tâm và kết nối các nhà đầu tư, doanh nghiệp quốc tế.

“Chúng tôi hi vọng các quý vị có mặt trong cuộc Tọa đàm hôm nay sẽ có những ý kiến đóng góp tích cực, thẳng thắn, quý báu để Thành phố xây dựng Kế hoạch hành động chi tiết, cụ thể hướng tới Hà Nội thực sự là trung tâm sáng tạo của khu vực”, Bí thư Thành ủy Hà Nội Vương Đình Huệ bày tỏ.

Chuyển đổi Hà Nội - Thành phố Sáng tạo, thành Hà Nội – Kinh đô Sáng tạo 

Phát biểu tại Tọa đàm, ông Michael Croft, Trưởng đại diện UNESCO tại Việt Nam cho biết, nhiệm vụ của chúng ta là tìm ra phương thức để Hà Nội – Thành phố Sáng tạo do UNESCO công nhận có thể trở thành nền tảng hợp tác, hỗ trợ các mục tiêu Chiến lược Phát triển Kinh tế - Xã hội của thành phố trong thập kỷ tới với tầm nhìn 2045.

Đây cũng chính là nền tảng cốt lõi của Mạng lưới Thành phố Sáng tạo của UNESCO; nhằm thúc đẩy quan hệ đối tác phục vụ phát triển bền vững, bao gồm quan hệ đối tác giữa các Thành phố Sáng tạo, và trong nội tại của Thành phố đó. Cuộc họp hôm nay chính là một minh chứng rõ ràng về phương thức mà Việt Nam có thể vận dụng hiệu quả danh hiệu UNESCO trao tặng, nhấn mạnh ý nghĩa thực sự phía sau danh hiệu.

Theo ông Michael Croft, danh hiệu Thành phố vì Hòa bình năm 1999 được trao tặng cho Hà Nội nhờ bề dày lịch sử và truyền thống hòa nhập và vị tha. Hà Nội Thành phố sáng tạo là danh hiệu thế kỷ 21, với tầm nhìn hướng về tương lai, phản ánh khát vọng quốc gia, trở thành một thành viên sáng tạo, tích cực và có trách nhiệm trong khu vực và thế giới.

Trong đơn đệ trình UNESCO, Thành phố nhấn mạnh khát vọng vị thế thành phố sáng tạo về thiết kế, đồng thời khẳng định di sản văn hóa trù phú của Hà Nội là sự kế thừa của gia tài sáng tạo và đổi mới, là mảnh đất màu mỡ để phục hưng văn hóa trong thời đại mới với sự dẫn dắt của thanh niên - những công dân tài năng và năng động của Hà Nội. Mặc dù danh hiệu Thành phố Sáng tạo sẽ thêm phần nâng cao vị thế cho danh hiệu Thành phố vì Hòa bình, nhưng đóng vai trò là một phương tiện giúp Hà Nội phát triển thành Kinh đô Sáng tạo, trao quyền cho người dân và xây dựng một nền kinh tế cân bằng, đa dạng và đổi mới là giá trị đích thực của danh hiệu này. Nói cách khác là hướng về phương pháp phát triển bền vững hơn và lấy con người làm trung tâm.

Khi tham gia Mạng lưới các Thành phố Sáng tạo của UNESCO, Hà Nội có thể mở rộng hợp tác và trao đổi với các Thành phố Thiết kế khác như Seoul, Singapore, Kobe, Thượng Hải, Bandung trong khu vực; và các thành phố như Helsinki, Montreal, Berlin và Turino trên toàn cầu.

Tuy nhiên, với tất cả những tiềm năng có được từ việc gia nhập mạng lưới này, thì sự hợp lực ở cấp địa phương mới là điều thứ yếu nhất với Hà Nội. Đó là lý do Kế hoạch hành động do thành phố đệ trình - phần chủ chốt của hồ sơ, đã nhấn mạnh tầm quan trọng của việc hợp tác giữa cộng đồng, chính phủ, các trường đại học, khu vực tư nhân và bạn bè và đối tác quốc tế để hỗ trợ việc hiện thực hóa chiến lược phát triển của Hà Nội, nhằm thúc đẩy các sáng kiến và kết nối chúng để có được cách tiếp cận tập trung và chặt chẽ. Đây chính là điều cốt lõi cho cuộc thảo luận của chúng ta ngày hôm nay.

Ông Michael Croft cũng gửi lời chúc mừng đến lãnh đạo và người dân Hà Nội về tầm nhìn hướng về tương lai. “Quý vị đã giương cao ngọn đuốc của nền văn hóa hòa bình trong nhiều thập kỷ và giờ đây, với danh hiệu Thành phố Sáng tạo, mọi người tái khẳng định cam kết của mình đối với sự phát triển lấy con người làm trung tâm. Đó là con đường đảm bảo rằng sự phát triển của thành phố không chỉ được tính bằng các số liệu thống kê và lợi nhuận, mà còn bởi những đặc điểm tốt đẹp nhất của con người, lòng trắc ẩn và sự sáng tạo của chúng ta - những điều chúng ta được trải nghiệm mỗi ngày khi đi trên những con phố và tương tác với những người con của thành phố tươi đẹp này”, ông nói.

Trưởng đại diện UNESCO tại Việt Nam đánh giá cao mối quan hệ cộng tác tốt đẹp đã được thiết lập với Đoàn công tác của Thành ủy và Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội, đặc biệt là Ban Tuyên giáo Thành ủy và các Sở Văn hóa và Thể thao và Sở Ngoại vụ. “Tất cả đã làm việc rất chăm chỉ để chuẩn bị cho việc tổ chức tọa đàm quan trọng của chúng ta ngày hôm nay”, ông nói.

Trưởng đại diện UNESCO tại Việt Nam nhắc lại cam kết của UNESCO trong việc đồng hành cho con đường mới này với Thành phố, và nỗ lực hết sức để thúc đẩy các mối quan hệ đối tác giúp chuyển đổi Hà Nội - Thành phố Sáng tạo, thành Hà Nội – Kinh đô Sáng tạo với hào khí Thăng Long rồng bay lên cao. 

"Đầu tư vào các nguồn nhân lực và vật lực phù hợp cho “Thành phố sáng tạo” là rất quan trọng"

Thứ trưởng Bộ Ngoại giao, Chủ tịch Ủy ban Quốc gia UNESCO Việt Nam Lê Hoài Trung nói về lý do chọn tiêu chí “Thiết kế” khi Hà Nội trở thành thành viên của Mạng lưới các Thành phố sáng tạo của UNESCO, trong số 7 tiêu chí mà UNESCO quy định. Cụ thể 7 tiêu chí bao gồm: Thiết kế, Thủ công và Nghệ thuật dân gian, Kiến trúc, Điện ảnh, Ẩm thực, Văn học, Truyền thông và Âm nhạc.

Theo ông Lê Hoài Trung, trên thực tế, Hà Nội có thể đáp ứng tất cả các tiêu chí trên. Tuy nhiên, chỉ có tiêu chí “Thiết kế” mới thể hiện được tầm nhìn, chiến lược phát triển bền vững, bao trùm lên những tiêu chí còn lại và phát huy mọi nguồn lực của Hà Nội. Đây cũng là tiêu chí được một số thành phố lớn như Seoul, Singapore, Bandung (Indonesia)... lựa chọn khi tham gia Mạng lưới các thành phố sáng tạo của UNESCO.

Việc Hà Nội đã chính thức trở thành một trong những thành phố sáng tạo của UNESCO, tạo điều kiện giúp Thủ đô Hà Nội có thể biến sáng tạo và công nghiệp văn hóa trở thành một trong những cốt lõi của phát triển; tạo cơ hội để Hà Nội tăng cường hội nhập quốc tê, tham gia các hoạt động do các thành phố thành viên khác tổ chức; huy động được nguồn lực, tri thức, học hỏi kinh nghiệm từ các thành phố thành viên và của tổ chức UNESCO...

Ví dụ như với Berlin (Đức), sau khi gia nhập “Mạng lưới các thành phố sáng tạo” vào năm 2005, thành phố này đã lựa chọn một cách tiếp cận phức hợp đối với kinh tế, văn hóa, sáng tạo và dần chứng minh được vai trò là một Thủ đô văn hóa của Châu Âu thông qua những thành tựu về văn hóa, xã hội và kinh tế.

Sau khi Hà Nội được công nhận là thành viên của “Mạng lưới các thành phố sáng tạo”, Bộ Ngoại giao, ủy ban Quốc gia UNESCO Việt Nam đã và đang đồng hành với thành phố Hà Nội trong việc quảng bá và phát huy danh hiệu, xây dựng kế hoạch cụ thể và huy động sự tham gia của nhiều cơ quan và các chủ thể trong xã hội.

Để đạt được các mục tiêu đề ra, điều quan trọng đầu tiên là nhận thức đầy đủ của các cấp, các ngành và người dân Hà Nội về ý nghĩa của danh hiệu, tạo đồng thuận trong việc xây dựng và triển khai các kế hoạch cụ thể.

“Thành phố sáng tạo” là một tầm nhìn, một chiến lược, vì vậy đây phải là một trong những nền tảng để Hà Nội xây dựng các kế hoạch, chiến lược phát triển khác. Bên cạnh đó, việc đầu tư vào các nguồn nhân lực và vật lực phù hợp cho “Thành phố sáng tạo” là rất quan trọng”, ông Lê Hoài Trung chia sẻ.

Ngoài ra, cần sự tham gia từ các cơ quan liên quan của thành phố Hà Nội, Bộ Văn hóa, thể thao và Du lịch, Bộ Ngoại giao, ủy ban quốc gia UNESCO Việt Nam cũng như của các chủ thể trong xã hội.