Tín dụng tăng kỷ lục nhưng đâu là cơ chế hấp thụ vốn hiệu quả?

Tín dụng tăng kỷ lục, nhưng dòng tiền đi đâu?

Tại phiên họp Chính phủ thường kỳ tháng 8 ngày 6/9, Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Đoàn Thái Sơn cho biết, tính đến hết tháng 8, dư nợ tín dụng toàn nền kinh tế đạt 17,14 triệu tỷ đồng, tăng 11,08% so với cuối năm 2024. Với đà tăng này, ước tính trong năm 2025, tín dụng sẽ tăng khoảng 20,19%, là mức cao nhất nếu so với mức trung bình khoảng 14,5% ở những năm trước.

Sự mở rộng này cho thấy nỗ lực rất lớn của Chính phủ và Ngân hàng Nhà nước trong việc nới lỏng chính sách tiền tệ để hỗ trợ tăng trưởng, nhưng đi cùng với đó là những cảnh báo đáng lưu tâm.

Áp lực lớn nhất hiện nay là nguy cơ lạm phát vượt ngưỡng kiểm soát. Khi mức lạm phát cơ bản trong thời gian qua đã duy trì trên mức 3%, là ngưỡng cảnh báo thường được sử dụng trong điều hành chính sách tiền tệ, cùng với nhiều yếu tố bất định đang chi phối kinh tế vĩ mô.

Đó là giá năng lượng và nguyên liệu đầu vào quốc tế cao, chi phí sinh hoạt trong nước tăng, trong khi tỷ giá tăng 3,45% từ đầu năm và giá vàng liên tục lập kỷ lục, phản ánh tâm lý bất ổn.

Chênh lệch lớn giữa lãi suất USD cũng đang ở mức cao và lãi suất VND thấp đã tạo động lực cho dòng vốn dịch chuyển từ tiền đồng sang ngoại tệ. Điều này gây áp lực lên tỷ giá và buộc Ngân hàng Nhà nước phải linh hoạt hơn trong điều hành, kết hợp cả công cụ lãi suất với việc bán ngoại tệ ra thị trường để giữ ổn định.

Ngoài ra, đà tăng tín dụng nhanh sẽ dẫn đến hệ quả các ngân hàng phải tăng huy động vốn, gây áp lực tăng lãi suất huy động và kéo theo lãi suất cho vay tăng. 

“Nếu để lạm phát vượt ngưỡng, chi phí để đưa nền kinh tế trở lại ổn định sẽ vô cùng lớn”, ông Đoàn Thái Sơn lưu ý.

Đáng lo ngại hơn, dù cung tiền tăng cao nhưng doanh nghiệp thực sự cần vốn để đầu tư - sản xuất - kinh doanh chưa cảm nhận được rõ ràng.

Theo ông Đinh Hồng Kỳ, Phó Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp TP.HCM (HUBA), tiền đã được “bơm” ra rất nhiều, nhưng dòng chảy của tiền đang bị nghẽn lại. Trong 5 tháng đầu năm, hơn một triệu tỷ đồng tín dụng đã được bơm vào nền kinh tế, nhưng phần lớn chảy vào bất động sản, chứng khoán và tiêu dùng ngắn hạn.

"Không phải ngân hàng từ chối, mà vì doanh nghiệp sản xuất, đặc biệt là doanh nghiệp vừa và nhỏ không dám vay khi đầu ra không có, đơn hàng sụt giảm, niềm tin thị trường yếu", Chủ tịch HUBA nói.

Thực tế, chỉ trong 5 tháng đầu năm, hơn 111.000 doanh nghiệp phải tạm ngừng hoạt động hoặc giải thể, tăng 14% so với cùng kỳ. Phần lớn trong số này là doanh nghiệp nhỏ, vốn được coi là lực lượng nòng cốt của nền kinh tế. Nghĩa là, dù tín dụng tăng kỷ lục, nhưng khu vực sản xuất - kinh doanh thực chất chưa hấp thụ được nhiều.

Vai trò chính thuộc về chính sách tài khóa

Nhìn nhận về mức tăng trưởng tín dụng kỷ lục nửa đầu năm, ông Nguyễn Sang Lộc, Giám đốc Quản lý danh mục Dragon Capital cho rằng, khi các động lực khác như tiêu dùng, xuất khẩu, đầu tư tư nhân đang yếu, thì đầu tư công dĩ nhiên trở thành kênh hấp thụ quan trọng nhất của dòng tiền. Cho nên việc dòng tiền chủ yếu đi vào hạ tầng là điều không thể khác được trong bối cảnh hiện nay.

"Việt Nam hiện vẫn thiếu hụt lớn về cơ sở hạ tầng, trong đó chi phí logistics so với GDP vẫn ở mức rất cao so với nhiều nước trong khu vực. Vì vậy, việc sử dụng nguồn vốn đầu tư một cách khôn ngoan, tập trung vào các hạ tầng trọng yếu để giảm chi phí này sẽ tạo ra động lực tăng trưởng. Tăng trưởng kinh tế được thúc đẩy từ hạ tầng sẽ giúp nâng sức cạnh tranh và tạo đà để hoàn trả những khoản đầu tư đang thực hiện ở thời điểm hiện nay", Giám đốc Quản lý danh mục Dragon Capital phân tích.

Ông Nguyễn Sang Lộc, Giám đốc Quản lý danh mục Dragon Capital

Nếu trước đây chính sách tiền tệ là bệ đỡ, thì nay chính sách tài khóa, đặc biệt là chi cho đầu tư công, phải đóng vai trò mũi nhọn, bởi đầu tư mạnh vào hạ tầng mới tạo ra tăng trưởng.

Theo đó, chưa bao giờ đầu tư công lại quan trọng như lúc này. Nếu trước đây chính sách tiền tệ là bệ đỡ, thì nay chính sách tài khóa, đặc biệt là chi cho đầu tư công, phải đóng vai trò mũi nhọn, bởi đầu tư mạnh vào hạ tầng mới tạo ra tăng trưởng.

TS. Nguyễn Đức Kiên, nguyên Tổ trưởng Tổ tư vấn kinh tế của Thủ tướng cho rằng, hạ tầng giao thông vận tải chính là chìa khóa kết nối cung - cầu. Chất lượng vận tải, chi phí logistics, khả năng tích hợp đa phương thức, tốc độ và an toàn đều quyết định sức cạnh tranh của nền kinh tế. 

TS. Nguyễn Đức Kiên dẫn chứng, những dự án trọng điểm như đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam sẽ giảm chi phí logistics, đồng thời tạo hàng trăm nghìn việc làm, cũng như ổn định nhu cầu vật liệu xây dựng, thúc đẩy nhiều ngành liên quan.

Hạ tầng giao thông vận tải chính là chìa khóa kết nối cung - cầu. Chất lượng vận tải, chi phí logistics, khả năng tích hợp đa phương thức, tốc độ và an toàn đều quyết định sức cạnh tranh của nền kinh tế.

TS. Nguyễn Đức Kiên, nguyên Tổ trưởng Tổ tư vấn kinh tế của Thủ tướng

Trong kỷ nguyên mới, muốn đất nước vươn mình, nền kinh tế tăng trưởng với tốc độ cao, khoảng 10%/năm, TS. Nguyễn Đức Kiên cho rằng, cần đổi mới tư duy về đầu tư công, chú trọng đến hiệu quả, nuôi dưỡng và hình thành các doanh nghiệp Việt có đủ khả năng vươn tầm ra khu vực và thế giới, tránh tình trạng vì sợ trách nhiệm dùng vỏ bọc chất lượng công trình và bình đẳng trong nền kinh tế thị trường để áp dụng những thủ tục cũ làm hạn chế sự tăng trưởng của kinh tế, không hình thành được các doanh nghiệp Việt có tầm vóc khu vực và thế giới.

"Thời gian còn lại của nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV cần phải chuẩn bị thật tốt việc sửa Luật Đầu tư công, Luật Đầu tư và Luật Ngân sách nhà nước theo hướng chú trọng đến hiệu quả, tăng cường hậu kiểm và ưu tiên phát triển doanh nghiệp Việt", TS. Nguyễn Đức Kiên nhấn mạnh.

Phó Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp TP.HCM cũng đồng tình, đầu tư công là kênh dẫn vốn quan trọng từ Nhà nước. Song theo ông, kênh này đang chậm nhịp, khi tại TP.HCM, tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư công mới đạt hơn 10% kế hoạch trong 5 tháng đầu năm. Hàng loạt dự án giao thông, kênh rạch, trường học, bệnh viện… vẫn nằm trên giấy vì vướng mắc pháp lý, mặt bằng hoặc thiếu phối hợp giữa các sở, ngành.

"Vấn đề là chính sách tiền tệ đã nới lỏng hết biên độ, nhưng chính sách tài khóa dù được đẩy mạnh thì vẫn chưa tạo lực bật mạnh mẽ vì độ trễ thi công và vướng mắc giải ngân. Cho nên, chính sách tài khóa cần chủ động hơn nữa trong việc kích cầu, khơi thông dòng tiền đến đúng nơi cần nhất", ông Đinh Hồng Kỳ nói và đưa ra một số giải pháp: 

Trước hết cần tháo gỡ các nút thắt giải ngân đầu tư công, từ thủ tục pháp lý, đấu thầu đến quy trách nhiệm cá nhân. Tiếp đó là định hướng lại dòng tín dụng, ưu tiên sản xuất, công nghệ xanh, nhà ở xã hội, thay vì tiếp tục nuôi dưỡng các kênh đầu cơ.

Song song với đó, chính sách thuế thu nhập cá nhân phải được cải cách, đồng thời duy trì sự ổn định cho hộ kinh doanh nhỏ - lực lượng đang gánh vác phần lớn sức sống của nền kinh tế nhưng chưa được hỗ trợ tương xứng.

"Nếu không có một cú chuyển pha chính sách kịp thời và đồng bộ, nền kinh tế sẽ tiếp tục lệ thuộc vào dòng tiền bơm ra mà không hấp thụ được, tạo rủi ro lạm phát và bất ổn", Phó Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp TP.HCM nêu quan điểm./.