Thiết lập đầu mối “gỡ khó” nếu dự án metro Nhổn - ga Hà Nội gặp vướng mắc

Vướng mắc với nhà thầu

Theo đó, để sớm giải quyết những vướng mắc của dự án metro Nhổn - Ga Hà Nội, Bộ KH-ĐT cho rằng cần có sự phân công cơ quan chuyên môn cụ thể chủ trì, chịu trách nhiệm hướng dẫn, đưa ra giải pháp đối với vấn đề thuộc thẩm quyền quản lý.

Dự án metro Nhổn - Ga Hà Nội là công trình đường sắt đô thị đầu tiên do UBND TP Hà Nội làm chủ đầu tư, sử dụng nguồn vốn vay ODA của 4 nhà tài trợ là Chính phủ Pháp; Cơ quan Phát triển Pháp (AFD); Ngân hàng Đầu tư châu Âu (EIB) và Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) và nguồn vốn đối ứng ngân sách thành phố.

Theo kế hoạch ban đầu, dự án phải hoàn thành vào năm 2018, nhưng do việc giải phóng mặt bằng và di chuyển các công trình hạ tầng kỹ thuật ngầm, nổi toàn tuyến chậm tiến độ dự án được kéo giãn. trong đó đoạn trên cao sẽ khai thác vào năm 2021; đưa vào khai thác, vận hành toàn tuyến vào tháng 12/2022. Hiện nay, tiến độ tổng thể của dự án đạt khoảng 74% (đoạn trên cao đạt 89,41%; đoạn ngầm đạt 32,2%).

Trước đó, UBND TP Hà Nội cũng đã thống nhất lùi tiến độ khai thác đoạn trên cao vào cuối năm 2022 và hoàn thành đoạn ngầm vào cuối năm 2025. Như vậy, có tới 8/10 hợp đồng các gói thầu cần phải ký phụ lục hợp đồng gia hạn thời gian thực hiện và bổ sung đáng kể các khoản chi phí do kéo dài thời gian, điều chỉnh giá.

Trong văn bản gửi Bộ GTVT vào tháng 9/2021, UBND TP Hà Nội cho biết, trong quá trình gia hạn hợp đồng, một số nhà thầu nước ngoài đã lợi dụng tính cấp thiết về tiến độ dự án, tiến độ vận hành trước đoạn trên cao để gây sức ép lên chủ đầu tư bằng chiến thuật chậm trình hồ sơ, đẩy chi phí phát sinh lên cao bất hợp lý.

Các nhà thầu cũng thiếu hợp tác với Ban Quản lý Đường sắt đô thị Hà Nội (MRB) và tư vấn trong việc làm rõ các đề xuất, thậm chí đưa vấn đề tranh chấp ra Trọng tài quốc tế, khiến các bên mất thời gian xử lý sự vụ, ảnh hưởng đến tiến độ các công việc chính.

Bộ KH-ĐT cho biết, các nhóm vướng mắc liên quan đến việc xử lý các hợp đồng tại dự án metro Nhổn - Ga Hà Nội gồm: sự khác biệt giữa hợp đồng theo mẫu của Hiệp hội Quốc tế các kỹ sư tư vấn (FIDIC) với quy định pháp luật Việt Nam; quy chuẩn, tiêu chuẩn, các quy định về định mức, đơn giá, giá vật tư, thiết bị chuyên ngành; hợp đồng tư vấn trọn gói của Systra (Pháp).

Cũng theo Bộ KH-ĐT, trong thời gian qua, các Bộ, ngành liên quan đã có nhiều ý kiến góp ý với UBND TP Hà Nội để tháo gỡ các vướng mắc nói trên. Song, các ý kiến góp ý chủ yếu dựa trên quy định của pháp luật hiện hành, chưa đưa ra phương án cụ thể, khả thi để giải quyết dứt điểm những vấn đề tồn tại ảnh hưởng trực tiếp tới tiến độ thực hiện và giải ngân dự án.

Do vậy, để sớm giải quyết những vướng mắc của dự án metro Nhổn - Ga Hà Nội, Bộ KH-ĐT cho rằng, cần có sự phân công cơ quan chuyên môn cụ thể chủ trì, chịu trách nhiệm hướng dẫn, đưa ra giải pháp đối với vấn đề thuộc thẩm quyền.

Dự án đình trệ, thêm chi phí

Một trường hợp có thể kể đến vào tháng 7/2021, nhà thầu liên danh Hyundai – Ghella (nhà thầu gói gầm CP03) lấy lý do này đã tạm dừng thi công trên toàn bộ gói thầu tuyến ngầm.

Đại diện Metro Hà Nội cho rằng, việc giải quyết các vướng mắc về GPMB đóng vai trò quyết định nhằm đảm bảo tiến độ thực hiện dự án. Bên cạnh đó, rất cần sự chỉ đạo, hỗ trợ thường xuyên, thiết thực của UBND TP, Sở GTVT cùng các sở ngành liên quan và trên hết là sự chia sẻ, ủng hộ của Nhân dân Hà Nội.

Trước đó, lãnh đạo UBND TP cũng đã chủ trì nhiều cuộc họp với chủ đầu tư, các sở, ngành, nhà tài trợ để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, chỉ đạo các biện pháp đẩy nhanh tiến độ thực hiện dự án; Giao Metro Hà Nội chủ động phối hợp với các đơn vị trong tổ chức thi công, giải quyết các tồn tại, đàm phán với các nhà thầu để báo cáo UBND TP về chi phí bổ sung cho nhà thầu và đưa nhà thầu trở lại thi công.

Các chuyên gia cho rằng, không những trên địa bàn Hà Nội mà nhiều đô thị lớn các dự án có đấu thầu quốc tế đều vướng khâu mặt bằng khiến tiến độ bị chậm. Tuy vậy, nhà thầu quốc tế, luật quốc tế, sai là phải chịu phạt, mà phạt rất nặng, hàng trăm tỷ đồng.

Nếu không chịu phạt, không thoả thuận được là họ dừng thi công, hậu quả chỉ có chủ đầu tư gánh chịu. Tại dự án metro Nhổn - Ga Hà Nội sẽ còn phức tạp khi mà các nhà thầu đã tạm dừng thi công và đòi bồi thường, nếu không thỏa thuận được sẽ tiếp tục khiến dự án bị đình trệ.

Trong khi đó, với đoạn trên cao cũng dự kiến khai thác trước vào cuối năm 2021, nhưng do ảnh hưởng bởi dịch Covid-19 nên cũng phải lùi sang năm 2022.

Để tập trung, thống nhất chỉ đạo, giải quyết vướng mắc, ngày 13/8/2021 UBND TP đã có quyết định thành lập Tổ công tác liên ngành để tăng cường phối hợp, xử lý các vấn đề khó khăn, vướng mắc nhằm thúc đẩy tiến độ metro Nhổn - Ga Hà Nội.