Thế nào là ăn chay đúng và đủ?

Bác sĩ Lê Quang Hào- Viện Dinh dưỡng Quốc gia, cho hay ngoại trừ vấn đề tâm linh, chỉ tính riêng về mặt sức khỏe, ăn chay rất tốt nếu người dân hiểu biết và được tư vấn chính xác. Chế độ ăn này vừa đảm bảo năng lượng cho cơ thể hoạt động, không thừa, thiếu các vitamin và muối khoáng, giúp tăng cường sức khỏe.

Món ăn chay vừa giúp giảm cân, vừa làm đẹp da lại rất tốt cho sức khỏe

Ăn chay vẫn có thể cung cấp đầy đủ cho cơ thể chất đạm, chất béo, chất bột đường vitamin và khoáng chất. Ngoài ra, lợi thế lớn nhất của các món chay là chứa các chất đạm và chất béo có nguồn gốc từ thực vật nên không chứa cholesterol, đồng thời rất dồi dào chất xơ.

“Người lớn tuổi, bệnh mạn tính, bệnh nhân rối loạn chuyển hóa, tiểu đường, cao huyết áp, tim mạch, có rối loạn tụy tạng, nên áp dụng chế độ ăn này”, bác sĩ Hào tư vấn.

Tuy nhiên, chuyên gia dinh dưỡng khuyến cáo, dù ăn chay trường hay chỉ ăn chay một vài bữa cũng cần đảm bảo đủ năng lượng và chất dinh dưỡng.

Người ăn cần đảm bảo cung cấp đủ 4 nhóm dưỡng chất chính (đạm, chất béo, bột đường, vitamin và khoáng chất):

- Chất đạm: đỗ xanh, đậu phụ...

- Bột đường: khoai, gạo, các loại hạt họ đậu

- Chất béo: vừng, lạc giàu chất béo bão hòa rất tốt cho người có bệnh lý tim mạch, người cao tuổi, bệnh nhân cao huyết áp, người có bệnh lý rối loạn mỡ máu.

- Vitamin và khoáng chất: rau xanh, hoa quả tươi.

Nhiều người khi bắt đầu tìm hiểu về ăn chay thường lo ngại vì không có thịt, khiến cơ thể thiếu đạm nghiêm trọng. Thực chất, nguồn đạm có trong thực vật còn cao hơn rất nhiều so với đạm có trong động vật. Năng lượng được cung cấp từ chất bột như gạo, bánh mỳ. Chất đạm được lấy từ các loại đậu. Vitamin có trong rau xanh, còn chất béo ở dầu ăn thực vật… Chế độ ăn chay đa dạng giúp thanh lọc cơ thể giúp phòng chống một số loại bệnh liên quan tới chuyển hóa như béo phì, táo bón, huyết cao, tim mạch.

Những người bị bệnh đau nửa đầu đi khám bệnh và bác sĩ đã chỉ ra nguyên nhân do dùng các sản phẩm như: sô cô la, phô mai và rượu. Tuy nhiên, một nhóm các nhà nghiên cứu vừa phát hiện ra rằng chế độ ăn kiêng từ thực vật và ít béo có thể mang lại lợi ích cho người bệnh. Trong nghiên cứu này, 42 người bị bệnh đau nửa đầu được lựa chọn ngẫu nhiên để hoặc theo chế độ ăn chay, hoặc bổ sung giả dược trong vòng 26 tuần. Kết quả ghi nhận được cho thấy những người theo chế độ ăn chay giảm đáng kể những cơn đau, cũng như trọng lượng cơ thể và mức cholesterol”.

Thêm vào đó, thức ăn chay chứa nhiều chất xơ và acid béo hòa tan do vậy người ăn chay ít mắc bệnh và tử vong vì ung thư miệng họng, tiền liệt tuyến, nhất là đại tràng hơn người ăn mặn. Chất xơ làm giảm sự thoái giáng acid mật sơ cấp thành thứ cấp – chất đã được chứng minh là gây ung thư đại tràng.

Lợi ích của việc ăn chay cho một số bệnh nhân viêm khớp dạng thấp là làm giảm hẳn triệu chứng bệnh về khớp. Nhưng cần thận trọng vì ăn chay không đúng dễ gây teo cơ dinh dưỡng. Đối với thoái hóa khớp, ăn chay không trị được bệnh, nhưng ăn chay trường có thể đóng vai trò trong việc phòng ngừa bệnh. Người ăn chay cũng bị loãng xương như người ăn mặn, nhưng chế độ ăn không có thịt, nhiều estrogen thực vật và hoạt động thể lực nhiều là những yếu tố giúp phòng chống loãng xương.

Ăn chay rất có lợi đối với các bệnh nhân mắc bệnh rối loạn chuyển hóa

Bên cạnh những lợi ích của việc ăn chay thì nó cũng có mặt trái của mình. Nếu bạn ăn chay không đúng cách thì ngược lại nó sẽ mang đến những tác hại cho sức khỏe của bạn.

* Ăn chay không đúng cách gây ra bệnh thiếu máu

Trong thức ăn có nguồn gốc động vật có nhiều vi chất dinh dưỡng như chất sắt tái tạo máu, kẽm, vitamin B12 và một số loại vitamin khác…Tuy nhiên trong thức ăn có nguồn gốc thực vật, các loại chất này cũng có nhưng rất ít, nếu bạn ăn chay trong một thời gian dài sẽ gây ra tình trạng thiếu máu, cơ thể mệt mỏi, hoa mắt, chóng mặt, phản ứng chậm.

Nếu bữa ăn chay của bạn quá đơn điệu, chỉ có riêng rau luộc chấm tương hoặc chấm muối, cháo hoặc cơm không với một chút muối không sẽ gây ra tình trạng thiếu máu trầm trọng. Do đó, bữa ăn chay cần phong phú hơn, đa dạng hơn để tránh được căn bệnh này.

*Gây béo phì

Nhiều người lầm tưởng rằng ăn chay sẽ mang lại một vóc dáng đẹp, không còn phải lo tới vấn đề cân nặng nhưng họ đã nhầm. Nếu bạn là một người muốn chuyển qua ăn chay để giảm cân, bạn nên chú ý những loại thực phẩm chứa nhiều tinh bột, đường và các loại dầu thực vật bởi chúng sẽ kích thích vị giác, làm cho bạn ăn ngon miệng hơn và cân nặng vẫn tăng như thường đấy nhé.

* Gây ra các bệnh tim mạch

Nếu ăn chay không đúng cách, cơ thể bạn sẽ thiếu trầm trọng vitamin B6, B12 gây thiếu máu hay hủy myelin sợi thần kinh, ngoài ra gây ứ đọng hymocysteine. Axit hymocysteine là một trong những loại axit có khả năng phá vỡ các mạch máu, làm xơ vữa động mạch, bệnh tim và có thể bị đột quỵ bất cứ lúc nào.

Đã có nhiều khuyến cáo cụ thể như: Chất đạm động vật và chất đạm thực vật phải chia đều 50/50. Trong trường hợp ăn chay nhiều, tức là chất đạm thực vật nhiều , thiếu chất đạm động vật, hoàn toàn không tốt cho sức khỏe, nhất là đối với các cháu nhỏ, những đối tượng đang cần nạp đủ dinh dưỡng để phát triển…

Với những người bắt buộc phải ăn chay việc lựa chọn thực phẩm chay cũng cần phải đảm bảo đủ chất dinh dưỡng cho cơ thể, chọn nguyên liệu ở những cơ sở uy tín, đảm bảo chất lượng có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng. Không nên mua những thức ăn đường phố kém vệ sinh.