Sắp có mũ bảo hiểm riêng cho phụ nữ người dân tộc?

Sáng 27/8, Ủy ban An toàn giao thông (ATGT) quốc gia tổ chức Hội thảo nghiên cứu giải pháp sản xuất mũ bảo hiểm (MBH) phù hợp với phụ nữ đồng bào các dân tộc thiểu số miền núi phía bắc.

Câu hỏi được đặt ra, MBH được sản xuất như thế nào để đạt chuẩn cho đối tượng phụ nữ dân tộc là bài toán khó đối với các nhà sản xuất, bởi nếu thay đổi kết cấu mũ là trái với quy chuẩn.

MBH chỉ bảo vệ tóc

TS Khuất Việt Hùng, Phó Chủ tịch chuyên trách Ủy ban ATGT quốc gia nhận xét, từ khi chủ trương toàn dân đội MBH khi tham gia giao thông, loại mũ phù hợp với phụ nữ dân tộc thiểu số chưa có.

Việc đội MBH cho phụ nữ dân tộc thiểu số gặp khó khăn trong cách thức triển khai và tiềm ẩn nhiều rủi ro vì những rào cản của yếu tố phong tục, trang phục truyền thống.

Tuy đây chỉ là một bộ phận nhỏ, nhưng không có nghĩa các cơ quan quản lý và nhà sản xuất bỏ qua. Theo đại diện các cơ quan chức năng, các nhà sản xuất MBH và chuyên gia văn hóa, việc thực hiện đội MBH cho phụ nữ đồng bào dân tộc đang gặp nhiều khó khăn vì những phong tục tập quán, truyền thống văn hóa.

Nhiều phụ nữ dân tộc không muốn tháo búi tóc để đội mũ bảo hiểm.

TS Khuất Việt Hùng cũng thẳng thắn nhìn nhận, khi chủ trương toàn dân đội MBH thực hiện từ năm 2007, Ủy ban ATGT quốc gia còn thiếu sót là chưa có biện pháp bảo đảm hài hòa giữa việc thực hiện đúng chức năng và cách thức đội mũ, nhưng vẫn phải giữ được phong tục, truyền thống phụ nữ người dân tộc thiểu số.

“Vì vậy, Ủy ban đã có ý tưởng khởi động cuộc thi thiết kế MBH cho phụ nữ đồng bào dân tộc thiểu số. Tuy nhiên, sau khi tham khảo nhà sản xuất MBH, trước khi khởi động, cần bàn xem cách thức triển khai như thế nào, lấy ý kiến của các nhà văn hóa, sản xuất MBH và đây cũng là chỉ đạo của Phó Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc, Chủ tịch Ủy ban ATGT quốc gia”, TS Khuất Việt Hùng nhấn mạnh.

Đại diện nhiều địa phương miền núi phía bắc và chuyên gia văn hóa tỏ ra lo ngại, nếu vẫn để nguyên trang phục và phong tục khi đội MBH sẽ làm hạn chế tác dụng về bảo vệ, giảm chấn thương vùng đầu khi xảy ra tai nạn, đặc biệt với trường hợp phụ nữ dân tộc Thái có chồng, thường xuyên búi tóc trên đỉnh đầu (tằng cẩu) thì gần như MBH không có tác dụng, theo cách nói vui là đội chỉ để bảo vệ búi tóc.

Ông Lại Huy Danh (Cục Quản lý chất lượng sản phẩm hàng hóa - Tổng cục Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng Việt Nam - Bộ Khoa học và Công nghệ) cho biết, hiện chỉ có ba loại MBH đạt chuẩn (nửa đầu, che tai và có cả hàm), chưa có loại mũ nào phù hợp đặc thù của phụ nữ dân tộc thiểu số.

“Phụ nữ dân tộc chỉ chiếm từ 1% tổng dân số, vậy nhà sản xuất nào đủ khả năng sản xuất mũ này cho đồng bào thiểu số vì quy trình sản xuất, thử nghiệm chi phí rất tốn kém”, ông Danh bày tỏ.

Nhiều phụ nữ dân tộc không muốn tháo búi tóc để đội mũ bảo hiểm.

Khẳng định 1% phụ nữ đồng bào dân tộc cũng phải quan tâm, giải quyết vì tính chất nhân văn và con người, TS Khuất Việt Hùng cho rằng, nhà sản xuất có thể gặp khó khăn về kinh tế và tài chính, nhưng Ủy ban ATGT quốc gia và Ban ATGT địa phương sẽ cố gắng đưa vào chương trình vận động.

Trao đổi tại hội thảo, ông Vũ Hoàng Linh, Chánh văn phòng Ban ATGT tỉnh Thanh Hóa cho biết “ Công tác tuyên truyền vận động phụ nữ đồng bào dân tộc đội mũ bảo hiểm hiệu quả đạt được chưa cao.

Do phong tục, quan niệm, thói quen và nhận thức còn những hạn chế nên một bộ phận không nhỏ phụ nữ dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh cho rằng đội mũ bảo hiểm đi xe mô tô là không quen, vướng víu, chỉ đi lại trong thôn bản, làng, xã, nương đi một đoạn ngắn... không cần thiết phải đội mũ bảo hiểm”.

Khác với Thanh Hoá, trên địa bàn tỉnh Hoà Bình, đa số phụ nữ dân tộc thiểu số đã nghiêm chỉnh chấp hành quy định đội mũ bảo hiểm khi tham gia giao thông bằng xe mô tô, xe gắn máy. Nhưng vấn đề đặt ra ở đây là dù có đội mũ bảo hiểm nhưng sự an toàn tính mạng của họ không cao.

Khi các lực lượng chức năng tuần tra, phát hiện, chủ yếu chỉ sử dụng biện pháp tuyên truyền, nhắc nhở, ít khi áp dụng hình thức xử phạt theo quy định với những phụ nữ dân tộc, bởi việc tiếp thu để họ hiểu rất khó khăn.

Ông Lê Ngọc Quản, Phó Giám đốc Sở GTVT tỉnh Hòa Bình cho biết “ Để đội mũ bảo hiểm theo đúng quy định, phụ nữ dân tộc thiểu số phải thay đổi trang phục truyền thống (tháo khăn, thay đổi kiểu buộc tóc) làm thay đổi nét đẹp văn hoá của phụ nữ dân tộc và làm ảnh hưởng đến đời sống tinh thần của chị em phụ nữ với tập tục, quan niệm của mỗi dân tộc.

Còn nếu để nguyên trang phục và đội mũ bảo hiểm thì làm hạn chế tác dụng của mũ bảo hiểm về bảo vệ, giảm chấn thương vùng đầu khi sảy ra tai nạn, đặc biệt với phụ nữ Thái búi tóc trên đỉnh đầu (tằng cẩu) thì gần như mũ bảo hiểm không có tác dụng”.

Theo báo cáo của lực lượng chức năng, những năm qua do giao thông miền núi phát triển, tình hình trật tự ATGT đã có những diễn biến phức tạp, TNGT có chiều hướng tăng cao.

Bởi vì với nhận thức chủ quan không đội mũ bảo hiểm hay cách đội mũ trên tằng cẩu của người Thái đen, mũ bảo hiểm không che chắn được vùng đầu trong phạm vi cần bảo vệ nên không có khả năng giảm xung chấn tác động tới đầu khi xảy ra va chạm.

Mũ không được cố định chắc chắn nên làm cho người đội bị phân tán, khi xảy ra tai nạn mũ bảo hiểm rất dễ lệch khỏi đầu và quai mũ sẽ có thể gây chấn thương vùng cổ người đội dẫn đến tử vong cao.

Loại mũ bảo hiểm khoét lỗ được hãng Protect nghiên cứu.

Sản xuất thí điểm, thay đổi luật tục

Để đội MBH theo đúng quy định, đa số các đại biểu tham dự đều đồng tình việc khảo sát, tham khảo, lắng nghe ý kiến của phụ nữ dân tộc thiểu số. Đồng thời, phải thay đổi trang phục truyền thống (tháo khăn, thay đổi kiểu buộc tóc làm thay đổi nét đẹp văn hóa của phụ nữ dân tộc) và tập tục, quan niệm của mỗi dân tộc.

Dưới góc độ văn hóa, PGS TS Lê Thị Hoài Phương cho rằng, búi tóc cao trên đầu của người Thái đen không phải là tín ngưỡng mà là luật tục (phong tục, tập quán) của một tộc người. Búi tóc lên là chứng tỏ người con gái đã có chồng, người ta chỉ bỏ tằng cẩu khi gội đầu.

Vậy, làm thế nào để người phụ nữ Thái đen khi tham gia giao thông vẫn bảo đảm an toàn và giữ được nét văn hóa truyền thống? Theo bà Phương, phụ nữ Thái bỏ tằng cẩu khi tham gia giao thông là vấn đề khó nhưng vẫn có thể vận động được, vì luật tục vẫn có thể thay đổi. Đối tượng vận động là chồng và gia đình nhà chồng.

Ông Khuất Việt Hùng, Phó Chủ tịch chuyên trách Ủy ban An toàn giao thông Quốc gia thừa nhận “Uỷ Ban ATGT Quốc gia còn có thiếu sót là làm cách nào để thực hiện đúng chức năng và cách thức đội mũ nhưng vẫn phải giữ được nét đẹp truyền thống dân tộc.

Ông Dương Anh Tài, đại diện nhà sản xuất MBH Protec cho rằng, phụ nữ Thái đội MBH chỉ bảo vệ được búi tóc. Khi xảy ra va chạm, mũ rất dễ bị xô lệch ra khỏi đầu. Không thể trách người đội vì búi tóc là nét văn hóa truyền thống.

“Do đó, MBH không những không có tác dụng bảo vệ người đội mà còn gây mất ATGT. Họ rất muốn chấp hành Luật Giao thông đường bộ nhưng chưa có giải pháp nào tháo gỡ thực trạng này”, ông Tài nhìn nhận.

Đưa ra giải pháp thiết kế MBH cho các đối tượng này, theo ông Tài, có thể khoét lỗ trên đỉnh mũ, để mũ ốp sát phần đầu nhưng khả năng bảo vệ đâm xuyên tại vị trí búi tóc vẫn chưa có nghiên cứu kỹ càng. Hoặc sản xuất mũ ôm toàn bộ vùng búi tóc và phần đầu người đội, có thể đạt tất cả các chỉ tiêu nhưng trọng lượng mũ sẽ rất nặng, dễ xô lệch và chi phí sản xuất cao hơn mũ thông thường 30 – 60 %.

TS Khuất Việt Hùng khẳng định, Ủy ban ATGT Quốc gia thống nhất quan điểm đề xuất một số doanh nghiệp nghiên cứu đưa ra thiết kế mẫu mũ dành cho người phụ nữ dân tộc.

Ủy ban sẽ chính thức có văn bản sang Bộ Khoa học và Công nghệ đề xuất nghiên cứu, sửa đổi bổ sung, có phụ lục về quy chuẩn riêng dành cho đối tượng này. Đồng thời, trong quá trình hoàn thiện xây dựng sẽ đề nghị Bộ trưởng Khoa học và Công nghệ cho sản xuất thí điểm, nhằm tiếp tục hoàn thiện quy chuẩn quốc gia.

Giải pháp trước mắt, nếu vận động được đồng bào thay đổi được luật tục thì rất tốt. Tuy nhiên, quá trình tuyên truyền vận động cần nhiều thời gian. Song song với đó, các đơn vị quản lý và doanh nghiệp vẫn tiếp tục thí điểm sản xuất MBH dành cho phụ nữ dân tộc./.