Ngành dệt may phát triển bền vững mô hình kinh tế tuần hoàn

Theo dự thảo “Chiến lược phát triển ngành dệt may, da giày Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2035”, dự kiến kim ngạch xuất khẩu bình quân sẽ tăng từ 5% - 6%/năm trong giai đoạn đến năm 2030 (năm 2030 dự kiến 68 – 70 tỷ USD); tăng từ 2-3%/năm trong giai đoạn từ 2031 đến 2045 (năm 2045 đạt khoảng 95 – 100 tỷ USD).

Ngành dệt may Việt Nam đã tiếp cận rất sớm với mô hình kinh tế tuần hoàn. Từ năm 2017 ngành đã thành lập Uỷ ban phát triển vền vững về môi trường và lao động, phối hợp với nhiều tổ chức trên thế giới để triển khai thực hiện.

Tại Hội thảo “Đẩy mạnh kinh tế tuần hoàn ngành dệt may”, ông Trương Văn Cẩm - Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Dệt may Việt Nam cho biết, có nhiều yếu tố thúc đẩy và buộc ngành dệt may Việt Nam phải thực hiện kinh tế tuần hoàn. Chính phủ đã có những cam kết mạnh mẽ về giảm phát thải ròng, cùng đó thị trường xuất khẩu lớn của ngành đã đặt ra lộ trình và mục tiêu cụ thể về sử dụng sản phẩm tái chế.

Cụ thể châu Âu với Chiến lược mới “Dệt may bền vững” khả năng áp dụng từ năm 2023 gồm 3 tiêu chuẩn: Độ bền, khả năng tái sử dụng, tái chế từ sợi thành sợi và hàm lượng tái chế bắt buộc; doanh nghiệp phải in dữ liệu liên quan tiêu chuẩn và quá trình sản xuất trên nhãn quần áo; cấm công ty không vứt bỏ quần áo không bán được hoặc phải báo cáo số lượng thải bỏ.

Tuy vậy, trong quá trình phát triển bền vững, thực hiện mô hình kinh tế tuần hoàn, ngành dệt may gặp nhiều vấn đề, trong đó nguồn cung nguyên phụ liệu chủ yếu nhập khẩu là hạn chế lớn, tỷ lệ nội địa hoá của ngành hiện mới đạt 30-35%.
Cùng đó, chưa có quy hoạch không gian phát triển các khu công nghiệp lớn, có xử lý nước thải tập trung. Nhiều địa phương vẫn theo nhận thức cũ không mặn mà với việc cấp phép các dự án dệt, nhuộm. Chi phí cho phát triển bền vững tăng cao nên nhiều doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp vừa và nhỏ chưa quyết tâm hoặc chưa đủ nguồn lực cũng là thách thức lớn.
Cũng tại hội thảo, đại diện Tổ chức Hợp tác Phát triển Đức nhấn mạnh, kinh tế tuần hoàn không thể thực hiện nếu làm việc riêng lẻ và chỉ có thể thành công khi có sự đồng hành, chia sẻ và trách nhiệm của khối Nhà nước, doanh nghiệp và tổ chức dân sự. Đặc biệt là sự chia sẻ trách nhiệm giữa nhà máy và nhà phân phối.

Để xây dựng thành công mô hình kinh tế tuần hoàn, theo ông Trương Văn Cẩm, doanh nghiệp cần nâng cao nhận thức về kinh doanh tuần hoàn; tìm hiểu kỹ những thách thức và cơ hội khi đổi mới hoạt động kinh doanh sang mô hình tuần hoàn; có bước đi thích hợp tập trung vào những khâu có thế mạnh, như: Tuần hoàn nước, điện áp mái... Đặc biệt, cần tính toán lợi ích - chi phí, lộ trình chuyển đổi cho phù hợp.

Doanh nghiệp cũng cần tập hợp các tài liệu liên quan đến truy soát nguồn gốc nguyên phụ liệu, đáp ứng yêu cầu tỷ lệ tái chế, vòng đời sản phẩm, nguyên liệu sạch, khả năng tái chế cao; phối hợp với nhãn hàng để thực hiện yêu cầu xanh, bền vững, thiết kế sinh thái... của thị trường; liên kết với các doanh nghiệp trong ngành, trong khu công nghiệp để cùng thực hiện thu gom nước thải, phế thải để xử lý, tái sử dụng...

Đại diện Hiệp hội Dệt may Việt Nam cũng kiến nghị Nhà nước, các Bộ, ngành, địa phương có chính sách minh bạch, rõ ràng, hỗ trợ doanh nghiệp ngành dệt may thực hiện từng bước kinh doanh tuần hoàn.