Sau 25 năm, ngành dệt may lần đầu tiên tăng trưởng “âm”

Kim ngạch xuất khẩu dệt may lần đầu tiên giảm sau 25 năm

Trong báo cáo mới nhất về tình hình phát triển doanh nghiệp trong năm 2020 và 5 tháng đầu năm 2021 vừa phát hành, Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho biết: Năm 2020 là năm đầu tiên sau 25 năm, kim ngạch xuất khẩu của dệt may Việt Nam tăng trưởng âm, với mức suy giảm lên tới 10,4%.

Trong đó, giá trị xuất khẩu ngành dệt may trong năm 2020 đạt 35 tỷ USD, giảm 9.8% so với con số 39 tỷ USD của năm 2019.

Đầu năm 2021, kim ngạch xuất khẩu có xu hướng tăng, với doanh thu đạt 5,8 tỷ USD, tăng 4% so với cùng kỳ. Tuy nhiên, Bộ Kế hoạch - Đầu tư cho biết, dù đơn hàng xuất khẩu vẫn có, nhưng giá trị xuất khẩu có đang giảm mạnh, do nhu cầu giảm từ các thị trường ngoại.

Đặc biệt, trong đợt bùng phát đại dịch COVID-19 lần thứ 4, tiếp tục giáng một đòn mạnh lên ngành dệt may.

Bộ Kế hoạch - Đầu tư nhìn nhận, trong thời gian tới, ngành dệt may sẽ còn khó khăn hơn nữa, nhất là về nguồn hàng để đảm bảo việc làm, duy trì sản xuất. Doanh nghiệp sẽ rơi vào cảnh “treo niêu”, khi đã hoàn thành xong các đơn hàng cũ, nhưng lại không có đơn mới. Từ đó, nguồn tiền dự phòng giảm dần, các hoạt động kinh doanh, sản xuất sẽ bị ngưng trệ.

Theo dự báo của các doanh nghiệp, phải đến quý II/2022 hoặc chậm nhất là quý IV/2023, thị trường dệt may mới hồi phục về lực cầu, tương đương với năm 2019. Điều kiện cần để thị trường hồi phục, chính là dịch bệnh được kiểm soát và doanh nghiệp tận dụng tốt các cơ hội từ FTA.

Khó khăn chồng chất khó khăn

Cùng với việc tổng cầu thế giới sụt giảm hơn 22%, từ 740 tỷ USD xuống còn 600 tỷ USD, giá nhập khẩu hàng thời trang vào các thị trường lớn như Mỹ, EU, Nhật Bản, Hàn Quốc cũng giảm sút ở mức độ chưa từng có trong nhiều thập kỷ.

Cụ thể, trong năm 2020, nhu cầu hàng may mặc của EU và Mỹ giảm lần lượt là 45% và 40%. Giá nhập khẩu hàng may mặc vào Mỹ đã giảm 13% so với cùng kỳ năm 2019, trong khi mức giảm trung bình của các năm trước là 1%.

Lợi nhuận doanh nghiệp dệt may giảm sút nghiêm trọng, mức giảm lên tới 20% so với năm trước. Nguyên nhân là do chi phí đầu vào tăng, giá bán đầu ra giảm, các chi phí trung gian như phí vận chuyển, logistics tăng cao từ 2 - 4 lần, thiếu container hàng rỗng;...

Đặc biệt, lưu thông hàng hóa giữa các tỉnh, thành phố có sự kiểm soát không thống nhất, dẫn đến việc hàng hóa bị ùn ứ,  nguyên vật liệu từ cảng Hải Phòng không lấy về được, không xuất, bán được hàng hóa, sản phẩm.

Trước những khó khăn bủa vây, nhất là trong bối cảnh Việt Nam đang nằm trong đợt bùng phát dịch bệnh lớn nhất kể từ đầu mùa tới nay, các doanh nghiệp đang rất cần các gói cứu trợ từ Chính phủ.

Điều mà các doanh nghiệp mong muốn hiện nay là Chính phủ có thể xem xét việc giảm tiền thuê đất, giảm thuế, giảm tiền điện. Đồng thời đẩy nhanh các chính sách an sinh xã hội.

Đại diện của một doanh nghiệp dệt may lớn cho biết: Trong năm 2020, Chính phủ đã có nhiều gói giải pháp, hỗ trợ doanh nghiệp vượt dịch. Thế nhưng, hiệu quả của các gói giải pháp này tương đối thấp. Nguyên nhân là do cách tiếp cận còn nhiều cứng nhắc.

Ví dụ, điều kiện để nhận gói hỗ trợ an sinh xã hội là doanh nghiệp phải có trên 50% lao động mất việc làm, không có doanh thu. Tuy nhiên, có trường hợp doanh nghiệp “âm vốn” tới hàng trăm tỷ đồng, nhưng tỷ lệ thất nghiệp chưa đạt quy định, cũng không thể tiếp cận gói hỗ trợ này.

Bên cạnh đó, đặc thù của lao động ngành dệt may là hay nghỉ việc dây chuyền, sau mỗi đợt nghỉ lễ, hay nghỉ dịch dài hạn, nên để xác định con số 50% lao động mất việc làm là tương đối khó khăn.

“Điều này xuất hiện một hiện tượng lặp. Sau mỗi đợt tạm ngừng hoạt động để cách ly, lao động có xu hướng nghỉ việc hàng loạt. Sau khi hoạt động trở lại, doanh nghiệp dệt may lại không có nguồn vốn hỗ trợ để tuyển dụng lao động mới. Nếu không có lao động mới, lại khó tiếp cận với các gói hỗ trợ từ Chính phủ”, vị này cho biết.

Do đó, thông qua Hiệp hội Dệt may, các doanh nghiệp trong ngành mong muốn Chính phủ nới lỏng các gói hỗ trợ, từ đó tạo ra động lực cho doanh nghiệp ổn định sản xuất.