Năm mới, khởi đầu một mùa Xuân mới

Vào giây phút trang trọng ấy, con cháu chúc thọ cha mẹ, ông bà. Các bậc cao niên trong dòng họ, gia đình mừng tuổi cho con cháu, đặc biệt là đám con trẻ. Đã từ lâu, mừng tuổi hay lì xì trở thành một nét đẹp văn hóa của người Việt Nam, là dịp để trao nhau những lời chúc tốt đẹp với hy vọng có một năm mới bình an, may mắn.

Trong cuốn Việt Nam phong tục, cụ cử Phan Kế Bính có ghi: Cúng gia tiên xong thì con cháu chúc thọ ông bà cha mẹ, lạy hai lạy. Ông bà cha mẹ mừng tuổi cho con cháu, mỗi đứa một vài xu hoặc một vài hào, gọi là tiền mừng tuổi.

Thường thì người ta bỏ tiền vào chiếc phong bao nhỏ màu đỏ để mừng tuổi, với ý nghĩa cầu mong mọi điều may mắn, tốt lành. Ông bà, cha mẹ mừng tuổi cho con trẻ hay kèm theo lời chúc hay ăn chóng lớn, học giỏi, ngoan ngoãn. Đó cũng được xem là sự gửi gắm, nhắc nhở. Những năm 60 thế kỉ trước, mọi người thường chuẩn bị những đồng Một hào đỏ tươi, mặt trước có hình Quốc huy, mặt sau in hình đoàn tàu đang chạy.

Cũng cần nói thêm là trong bộ tiền giấy hồi ấy (được phát hành năm 1958), chỉ có tờ Một hào, mệnh giá thấp nhất và tờ Mười đồng mệnh giá cao nhất, mặt trước có ảnh Cụ Hồ, mặt sau in hình ảnh Nhà máy Gang thép Thái Nguyên, là in màu đỏ. Mà màu đỏ của tờ Một hào xem ra tươi hơn, thắm hơn, có giá trị vừa phải nên hay được dùng để mừng tuổi cho con trẻ. Ít hơn là mừng tuổi 5 xu, ít nữa thì 2 xu.

Thế nên trẻ con ngày Tết dạo ấy trong túi quần, túi áo thường lóc xóc tiếng đồng xu va vào nhau. Thỉnh thoảng lại bỏ ra, so xem đứa nào có nhiều đồng xu mới, chứ không phải là nhiều tiền hơn. Những đồng hào, xu mới tinh được trao cho con trẻ ấy đã vượt khỏi cái mệnh giá nó mang, trở thành một lời cầu chúc, một sự nhắc nhở cho một tâm thế hứng khởi bước vào năm mới, một hành trình mới. 

Giờ thì chắc ít đứa trẻ còn được hưởng cái cảm giác vừa hồ hởi, vừa thiêng liêng như cha ông chúng hồi bé khi nhận những đồng tiền mừng tuổi trong những ngày đầu năm mới của cái thời xa xưa ấy. Đơn giản là bởi cái cách người lớn mừng tuổi cho con trẻ cũng đã khác xưa ít nhiều. Trong khi nhiều gia đình vẫn duy trì nét đẹp truyền thống, có một thực tế đáng buồn là cái mĩ tục mừng tuổi con trẻ dịp đầu năm mới, một phong tục thuần túy có giá trị tinh thần lại đang ít nhiều bị biến tướng, thậm chí méo mó.
Mà cũng chẳng phải với trẻ con. Nó đã bị lạm dụng trong nhiều mối quan hệ. Như phong tục truyền thống xưa, chỉ có người bề trên mừng tuổi mở hàng hay lì xì cho người dưới. Cha mẹ, ông bà, chú bác mừng tuổi cho con, cháu. Lãnh đạo, ông chủ mừng tuổi cho người làm, nhân viên. Nay thì khác, cấp dưới mừng tuổi cấp trên là chuyện thường tình. “Tế nhị” hơn là cấp dưới đến nhà đầu năm, có phong bao mừng tuổi cho con trẻ. Nhưng chỉ cần xem số tiền đựng trong đó người ta cũng biết người nhận thực chất không phải bọn nhỏ.

Tệ lạm dụng phong tục tốt đẹp ấy cùng sự biến hóa đa dạng của nó còn có nguy cơ làm ảnh hưởng đến nhân cách của trẻ. Ngay cách tiêu số tiền được mừng tuổi cũng là một vấn đề đáng quan tâm. Không ít đứa trẻ dùng những đồng tiền dễ dãi có được ấy vào những trò chơi vô bổ, thậm chí có hại như bài bạc, chơi Games… Cũng rất may là ở nhiều gia đình, bố mẹ, ông bà đã hướng dẫn con trẻ dùng tiền mừng tuổi vào những việc có ích như mua sách, đồ dùng học tập, làm từ thiện, đóng góp giúp các bạn nghèo vùng sâu, vùng xa, các nạn nhân bị thiên tai, bão lụt… 

Mừng tuổi con trẻ, chúc thọ người cao tuổi mỗi dịp Tết đến Xuân về là một nét đẹp trong cuộc sống đã được đúc kết ngàn đời. Mong sao, nét đẹp ngày Xuân ấy được giữ gìn mãi mãi, góp phần cho cuộc sống ngày càng tốt đẹp.