Kiến thức bắt buộc phải biết về HIV/AIDS

1. Khái niệm HIV và AIDS

- HIV là tên gọi tắt của một loại vi rút gây ra hội chứng suy giảm miễn dịch (mất đi khả năng chống lại bệnh tật) ở người. Nhiễm HIV là khi người ta có mang HIV trong cơ thể nhưng vẫn hoàn toàn khỏe mạnh, họ chưa là người ốm, họ vẫn sống, lao động, học tập và sinh hoạt như mọi người bình thường khác.

- AIDS là một bệnh do HIV gây ra và là giai đoạn cuối cùng của quá trình nhiễm HIV.  - AIDS là giai đoạn cuối cùng của nhiễm HIV. Người nhiễm lúc này là người bệnh có các biểu hiện lâm sàng nặng của nhiều loại bệnh do suy giảm miễn dịch liên quan đến HIV. 

Thời gian từ khi nhiễm HIV cho đến khi thành AIDS dài hay ngắn tùy thuộc vào sức chống đỡ bệnh tật và hành vi của từng người. Trung bình từ khi nhiễm HIV đến khi thành AIDS kéo dài từ 5-7 năm, nhưng có nhiều trường hợp có thể kéo dài đến hàng chục năm nếu người nhiễm HIV biết cách giữ gìn sức khỏe và không có hành vi nguy cơ liên quan đến lây  nhiễm HIV.

2. Các nguyên nhân lây nhiễm HIV

Người nhiễm HIV và bệnh nhân AIDS là nguồn truyền nhiễm duy nhất của HIV. HIV được lây qua 3 đường: 

- Đường máu: Lây truyền HIV từ người này sang người khác qua các dụng cụ xuyên chích qua da (kim tiêm, kim xăm, dụng cụ y tế ...). Lây truyền qua các vật dụng có thể dính máu của người khác (dùng chung bàn chải đánh răng, khăn mùi xoa...).

Lây truyền qua các tiếp xúc trực tiếp với máu như bị dính máu của người nhiễm HIV vào nơi có các vết thương hở hoặc da xây sát hoặc niêm mạc. Lây truyền qua truyền máu và các sản phẩm của máu bị nhiễm HIV ( có thể do dụng cụ truyền máu, lấy máu... không được tiệt trùng đúng cách).

Sử dung chung các loại kim tiêm, kim xăm hoặc dụng cụ y tế, làm đẹp ... có thể làm lây nhiễm HIV qua đường máu

- Đường tình dục: HIV có nhiều trong dịch sinh dục (tinh dịch của nam và dịch tiết âm đạo của nữ) với đủ lượng có thể làm lây truyền từ người này sang người khác, cho nên về nguyên tắc mọi sự tiếp xúc trực tiếp với dịch sinh dục của người mà ta không biết chắc chắn là người đó có nhiễm HIV không đều có nguy cơ bị nhiễm HIV. 

- Đường mẹ sang con: HIV từ máu của mẹ nhiễm HIV qua rau thai để vào cơ thể thai nhi. Khi sinh, HIV từ nước ối, dịch tử cung, dịch âm đạo của mẹ xâm nhập vào trẻ khi sinh (qua niêm mạc mắt, mũi, hậu môn hoặc da sây sát của trẻ trong quá trình đẻ). Khi cho con bú, HIV có thể lây qua sữa hoặc qua các vết nứt ở núm vú người mẹ. 

Bài viết liên quan: Hiểm họa HIV từ bao cao su rởm 

3. Các giai đoạn của người nhiễm HIV 

- Giai đoạn 1 là nhiễm HIV cấp (thời kỳ cửa sổ). Người nhiễm HIV hầu như không có biểu hiện gì hoặc chỉ có ít những triệu chứng thông thường giống như cảm cúm. Giai đoạn này thường kéo dài từ 2 tuần đến 3 tháng, đôi khi tới 6 tháng. 

Vào đầu giai đoạn này các xét nghiệm thông thường không phát hiện được và kết quả trả lời là "âm tính". Đây là giai đoạn nguy hiểm vì người đó đã thật sự đã bị nhiễm HIV và hoàn toàn có thể truyền bệnh cho người khác mà không hề biết. 

Giai đoạn 2 là nhiễm HIV không có triệu chứng, có thể kéo dài nhiều năm, trung bình là từ 8-10 năm và có thể lâu hơn. Người mang HIV hầu như không có triệu chứng gì và hoàn toàn khỏe mạnh như người không nhiễm HIV. 

Giai đoạn 3 là AIDS, đây chính là giai đoạn cuối cùng của quá trình nhiễm HIV trong cơ thể. Giai đoạn này thường kéo dài từ 6 tháng đến 2 năm nếu không được điều trị bằng thuốc kháng vi rút thì kết thúc bằng tử vong. 

4. Cách điều trị và phòng tránh HIV 

- Hiện nay mới chỉ có nhiều loại thuốc kháng vi rút (gọi tắt là ARV) có tác dụng làm chậm sự phát triển của HIV, chứ chưa có thuốc điều trị khỏi AIDS. 

- Phòng tránh HIV bằng cách:

+ Tránh mọi sự tiếp xúc trực tiếp với dịch sinh dục của người khác, đặc biệt là của những người mà ta không biết chắc chắn người đó có bị nhiễm HIV hay không.

+ Tránh mọi sự tiếp xúc trực tiếp với máu và các dịch tiết sinh học (mủ, các chất dịch tiết ra từ vết thương hở...) của người khác, nhất là của những người mà ta không biết chắc chắn người đó có bị nhiễm HIV hay không.

+ Vận động phụ nữ đi tư vấn và xét nghiệm phát hiện HIV trước khi có ý định mang thai, nhất là đối với những phụ nữ từng có hay đang có hành vi nguy cơ cao (bán dâm, tiêm chích ma tuý…)