Kiến tạo thị trường bất động sản nông nghiệp: Để “hạt gạo” vươn khỏi “làng ta”

Talkshow Thị trường bất động sản nông nghiệp Việt Nam

Ngành nông nghiệp Việt Nam có tiềm năng rất dồi dào nhưng trên thực tế, những tiềm năng đó vẫn còn bỏ ngỏ và không được khai thác một cách hiệu quả do sản xuất manh mún, nhỏ lẻ. Nhưng chính những gam màu tối của ngành nông nghiệp lại đang hé mở những cơ hội đầu tư lớn. Bằng chứng là nhiều doanh nghiệp ở các lĩnh vực vốn không liên quan đến nông nghiệp đã và đang có những chiến lược rẽ ngang vào lĩnh vực này với sự đầu tư quy mô lớn, bài bản cùng công nghệ cao. Năm 2015, Tập đoàn Vingroup chính thức công bố gia nhập lĩnh vực nông nghiệp với thương hiệu VinEco. Chỉ sau 36 tháng, VinEco đã xây dựng và phát triển 14 nông trường quy mô và hiện đại bậc nhất, phân bổ rộng khắp trên toàn quốc.

Cuối năm 2017, Tập đoàn FLC cũng công bố thông tin về việc sẽ triển khai dự án nông nghiệp công nghệ cao tại Việt Nam, với quỹ đất dự kiến vào khoảng 4.000 ha, cùng tổng vốn đầu tư trong giai đoạn 2018 - 2020 ước tính lên tới 1,5 tỷ USD.

Novaland, Hoàng Anh Gia Lai, T&T… cũng là những cái tên hứa hẹn sẽ triển khai nhiều dự án nông nghiệp lớn trong thời gian tới.

Sự xuất hiện của những hoạt động “lấn sân” sang nông nghiệp với việc đầu tư công nghệ cao, tạo ra chuỗi giá trị gia tăng trên quỹ đất rộng lớn đã khiến giới quan sát bắt đầu nhắc tới cụm từ “bất động sản nông nghiệp”.

NHỮNG RÀO CẢN KHIẾN DOANH NGHIỆP CHÙN BƯỚC

Theo TS. Nguyễn Bá Long, bất động sản nông nghiệp có thể hiểu là đất nông nghiệp và các tài sản khác gắn liền với đất như nhà xưởng, nhà kho, nhà kính, cây lâu năm, rừng trồng…, trong đó quan trọng nhất là đất đai (đất nông nghiệp).

TS. Nguyễn Bá Long cho rằng, hiện nay, thị trường bất động sản nhà ở đang dần bão hòa, khó khăn trong việc thu hồi đất để lập dự án và đầu tư vốn lớn. Trong khi đó, nhu cầu và sự quan tâm của xã hội đối với thực phẩm sạch đang ngày một tăng cao. Nhà nước lại đang có chính sách hỗ trợ và khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào lĩnh vực nông nghiệp với thời gian giao đất nông nghiệp lên đến 50 năm, tạo sự phát triển ổn định và bền vững hơn. Do vậy, nhiều doanh nghiệp đã nhìn thấy những cơ hội đầu tư lớn từ lĩnh vực nông nghiệp, đã đặt cược những khoản đầu tư lớn vào lĩnh vực này. Đây là xu hướng đầu tư mới, rất cần thiết và đã được hình thành nhưng chưa thực sự được quan tâm, chú trọng, do đó vẫn đang phát triển một cách dè dặt, chưa thực sự sôi động như các loại hình bất động sản khác.

“Ngoài những rủi ro khách quan như sản xuất nông nghiệp phụ thuộc vào thời tiết, khí hậu… thì đầu tư vào nông nghiệp hiện nay vẫn còn nhiều nút thắt cản bước doanh nghiệp, liên quan đến việc tích tụ đất đai. Trước đây, Nhà nước thực hiện giao đất theo nguyên tắc tốt xấu, xa gần, dẫn đến tình trạng quỹ đất sản xuất còn manh mún, nhỏ lẻ. Quỹ đất sạch không còn nhiều vì đất nông nghiệp chủ yếu đã được giao cho các hộ gia đình, cá nhân. Vì vậy, muốn hình thành chuỗi sản xuất quy mô lớn, doanh nghiệp phải liên kết sản xuất hoặc thuê đất của nông dân, trong khi hiểu biết của nông dân về thị trường còn hạn chế, dẫn đến tâm lý lo sợ mất đất nếu cho thuê dài hạn. Cho nên doanh nghiệp phải mất nhiều thời gian, tốn kém chi phí khi phải đàm phán với hàng trăm hộ dân nếu muốn thuê đất làm dự án quy mô lớn.

Bên cạnh đó, Luật Đất đai quy định về điều kiện nhận chuyển nhượng quyền sử dụng đất nông nghiệp phải là người có hộ khẩu ở địa phương, phải liên quan đến sản xuất nông nghiệp thì mới được nhận chuyển nhượng đất nông nghiệp. Đây đang là cản trở lớn trong việc các doanh nghiệp ngoài nông nghiệp muốn đầu tư vào lĩnh vực này. Ngoài ra còn có những quy định về hạn điền cũng đang khiến nhiều doanh nghiệp e ngại, chưa mạnh dạn đầu tư”.

CẦN CÓ NHỮNG GIẢI PHÁP THÁO GỠ CHO DOANH NGHIỆP VÌ TƯƠNG LAI CỦA NGÀNH NÔNG NGHIỆP PHỤ THUỘC VÀO NHỮNG CHIẾN LƯỢC ĐẦU TƯ LỚN

TS. Nguyễn Bá Long nhận định, một trong những gam màu tối của nông nghiệp hiện nay là người dân sản xuất nhỏ lẻ, không theo quy trình, không đạt được các tiêu chuẩn về thực phẩm: “Thực tế, người dân vẫn đang phải tự loay hoay trên chính mảnh ruộng của mình. Câu chuyện được mùa thì rớt giá vẫn đang diễn ra thường xuyên, nhiều nơi, người dân bỏ ruộng. Vì thế nếu càng nhiều doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp thì sẽ càng nhiều hơn những cơ hội về những cánh đồng quy mô lớn, sản xuất theo quy trình tiêu chuẩn của quốc tế, theo chuỗi giá trị. Từ đó sản phẩm nông nghiệp của mình mới đủ sức có thể cạnh tranh, đủ sức có thể vươn ra và cạnh tranh với thị trường quốc tế”.

Bên cạnh đó, theo ông Long, khi các doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp thì ngoài mang lại lợi nhuận lớn cho doanh nghiệp, còn mang lại nhiều lợi ích cho việc phát triển kinh tế nông thôn, tạo cú hích để tái cơ cấu ngành nông nghiệp, giải quyết công ăn việc làm cho người dân nông thôn: “Hiện nay lao động nông thôn đang dư thừa rất nhiều nếu không giải quyết được thì sẽ kéo theo tình trạng di dân ra đô thị, gây ra nhiều bất cập. Vì thế, nếu doanh nghiệp đầu tư vào đất nông nghiệp thì sẽ kéo lực lượng lao động ấy về lại nông thôn, để họ có thể tiếp tục sống dựa vào mảnh ruộng của mình nhưng dưới một hình thức khác, hiệu quả hơn như liên kết sản xuất, cho thuê đất".

“Như vậy, muốn ngành nông nghiệp vươn xa, phải khuyến khích các doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp với công nghệ cao và quy mô lớn. Nhưng khuyến khích thôi chưa đủ, cần phải có những giải pháp tháo gỡ những khó khăn cho doanh nghiệp, nhất là trong việc tiếp cận đất đai”, TS. Nguyễn Bá Long nói thêm.

Thiết kế: Đức Anh