Xe đạp bước vào thời kỳ "phục hưng", các nhà quy hoạch sẽ làm gì?

Những ngày gần đây, tại Trung Quốc, làn đường xe đạp màu cam, vàng, xanh nước, xanh lá, cầu vồng… xuất hiện rất phổ biến.

Nhờ có loại hình kinh doanh cho thuê xe đạp (bike-sharing) mới - một trong những cách di chuyển xanh nhất và tốt cho sức khỏe nhất - phương tiện này đang trở lại thời kỳ hưng thịnh. Những công ty cho thuê xe đạp này, ví dụ như Mobike and ofo, đang cho thuê hơn 16 triệu chiếc xe đạp ở ít nhất 150 thành phố. Họ đang thay đổi cách con người di chuyển.

Khi việc đi xe đạp đang trở nên “đúng mốt, hợp thời hơn” bao giờ hết và trở thành xu hướng chung trong những năm gần đây thì tất yếu cơ sở vật chất nhằm tạo ra sự an toàn, thuận tiện cho người đi xe đạp cũng phát triển theo.

The Tổ chức Sức khỏe thế giới WHO, khoảng 8% số người tử vong vì tai nạn giao thông ở Trung Quốc là người đi xe đạp (bao gồm cả phương tiện không động cơ 2 bánh và 3 bánh). Một nghiên cứu khác vào năm 2013 chỉ ra rằng 85% cư dân nước này không thoải mái với môi trường đi xe đạp của họ. Lý do có thể xuất phát từ sự thiếu an toàn của giao thông, cách thiết kế chưa hợp lý của các làn đường xe đạp và mạng lưới đường cho loại phương phương tiện này.

Học viện Nguồn thế giới đã làm một nghiên cứu về mối quan hệ giữa tốc độ của phương tiện và những va chạm. Theo đó, tốc độ di chuyển càng cao thì tai nạn giao thông càng nhiều. Hơn nữa, một vụ va chạm với tốc độ 50km/h có 80% dẫn đến nguy cơ tử vong cho người di chuyển trên đường.

Những người đi xe đạp lại càng dễ gặp nguy hiểm hơn khi họ phải chia sẻ con đường với những phương tiện trọng tải lớn và tốc độ di chuyển cao. Những nút giao thông rộng chính là những “điểm đen” đối với an toàn giao thông ở Trung Quốc bởi vì giao thức phức tạp và những điểm giao cắt này tạo ra rất nhiều khó khăn cho người đi xe đạp khi muốn vượt qua hay rẽ.

Vấn đề an toàn khác là tại những điểm dừng xe buýt, người đi xe đạp nhận ra chính họ đang bị những chiếc xe buýt ép vào vỉa hè. Giảm tốc độ giới hạn của các phương tiện ở những nơi có người đi xe đạp, thu hẹp độ rộng của những nút giao cắt và xây dựng làn đường bảo vệ người đi xe đạp với những phương pháp giao thông lặng – đặc biệt, trong những vùng ngoại ô, nơi những phương tiện trọng tải lớn thong dong trên phố và ô tô “bay” trên đường - chính là những phương pháp cải thiện sự an toàn cho người đi xe đạp.

Hơn nữa, việc thiết kế các không gian đi xe đạp thân thiện hơn cũng rất quan trọng. Những người đi xe đạp bị buộc phải chia sẻ không gian vốn đã hạn chế với những bãi đỗ ô tô, phương tiện có động cơ và các phương tiện chuyển phát khác. Ở nhiều nơi, những phương tiện này chiếm luôn cả làn đường xe đạp và buộc người đi xe đạp phải di chuyển trên các làn đường nguy hiểm hoặc đi xe trên vỉa hè. Điều này tạo ra sự xung đột giữa người đi xe đạp, những phương tiện khác và người đi bộ, gây ảnh hưởng xấu tới sự an toàn và thoải mái của mọi người.

Một người dân đang đạp xe quanh Bắc Kinh

Những thành phố vẫn chưa xây dựng một quy chế hợp lý và thực hiện việc quản lý chặt chẽ trong vấn đề này.

Đối với việc đi xe đạp, tiếp cận có hệ thống là cách tốt nhất để cải thiện sự an toàn và hài lòng. Ví dụ, mặc dù các thành phố của Trung Quốc đang xây dựng mở rộng những làn đường xe đạp, nhưng một số nơi làn đường này lại kết thúc độ ngột mà không được kết nối thành một mạng lưới.

Can thiệp từng phần có thể cải thiện một phần con đường hoặc một nút giao thông nhưng sẽ không ảnh hưởng nhiều tới sự phát triển an toàn và xa hơn của việc đi xe đạp. Do đó, những thành phố nên tạo ra quy hoạch mạng lưới đường xe đạp, được liên kết với cơ sở hạ tầng giao thông nhiều hơn.

Một số thành phố hiện đại đã bắt đầu lên kế hoạch quy hoạch như Thượng Hải đang cố gắng nâng cao sự an toàn cho mạng lưới giao thông của xe đạp.

Những mạng lưới này, thỉnh thoảng cũng được gọi là “greenways” (tạm dịch: đường xanh), không chỉ kết nối làn đường xe đạp với những con đường đô thị mà nó còn giao thoa chúng với các không gian giải trí, loại hình đa dạng khác như đường hầm và xe buýt.

Thêm vào thiết kế làn đường xe đạp, những hạ tầng xe đạp khác cũng quan trọng đối với sự an toàn và thoải mái của người dân. Bởi vì sự bùng nổ số lượng người đi xe đạp cho thuê, những hạ tầng đã có không thể đáp ứng được với nhu cầu mới này. Và như vậy, đường đi bộ đông nghẹt với những bãi đỗ xe đạp, đặc biệt là xung quanh các nhà ga. Điều nay tạo nên xung đột giữa người đi xe đạp, người đi bộ và người sử dụng tàu ngầm.

Một số người làm chính sách cần bắt đầu nghĩ cho thuê xe đạp là một mối hiểm họa. Tuy nhiên, vấn đề có thể được giải quyết bằng cách quy hoạch cẩn thận từ những bãi đỗ xe đạp, đèn giao thông cho xe đạp, đèn đường, vỉa hè cho xe đạp…