Tuyên bố chung Hội nghị Bộ trưởng năng lượng ASEAN+3

Hội nghị do ông Đặng Hoàng An, Thứ trưởng Bộ Công Thương chủ trì, đồng chủ trì bởi Ông Lin Shanqing, Phó Tổng Cục trưởng Tổng Cục Năng lượng quốc gia (NEA) Trung Quốc; Ông Koyoma Masaomi, Giám đốc Cơ quan hợp tác quốc tế, Bộ Kinh tế, Thương mại và Công nghiệp Nhật Bản, và ông Joong Jun Joo, Thứ trưởng Bộ Thương mại, Công nghiệp và Năng lượng (MOTIE) Hàn Quốc. Hội nghị cũng có sự tham dự của các Bộ trưởng Năng lượng của các nước thành viên ASEAN: Brunei Darussalam, Campuchia, Indonesia, Lào, Malaysia, Myanmar, Philippines, Singapore và Thái Lan.

Ông Đặng Hoàng An, Thứ trưởng Bộ Công Thương chủ trì Hội nghị. Ảnh: Tuấn Linh

Các Bộ trưởng khẳng định, các nước ASEAN+3 cam kết theo đuổi các biện pháp phục hồi kinh tế bền vững sau đại dịch trong lĩnh vực năng lượng bằng cách tăng cường quan hệ đối tác và đổi mới hướng tới an ninh năng lượng, năng lượng chuyển đổi, và khả năng phục hồi năng lượng. Các Bộ trưởng lưu ý rằng các quốc gia ASEAN đang hướng tới tăng cường khả năng phục hồi bằng cách cân bằng chi phí kinh tế và rủi ro cung cấp trong khi xem xét sự cân bằng tối ưu giữa an ninh quốc gia và phục hồi kinh tế. Các Bộ trưởng thừa nhận tầm quan trọng của chính sách năng lượng thực tế bằng cách sử dụng tất cả các nguồn năng lượng và công nghệ để đạt được cả hai mục tiêu, phục hồi kinh tế (tăng trưởng) từ đại dịch COVID-19 và giảm phát thải khí nhà kính.

Các Bộ trưởng hoan nghênh Chương trình Hợp tác năng lượng ASEAN (APAEC) giai đoạn II: 2021-2025 được thống nhất tại Hội nghị Bộ trưởng Năng lượng ASEAN (AMEM) lần thứ 38 và nhắc lại hỗ trợ trong việc thực hiện thông qua các hoạt động khác nhau như trao đổi thông tin và kiến thức, các chương trình nâng cao năng lực, nghiên cứu chung và ấn phẩm, và các dự án trình diễn.

1. An ninh năng lượng

Các Bộ trưởng đánh giá cao Campuchia đăng cai chủ trì Diễn đàn An ninh Năng lượng ASEAN+3 lần thứ 17 ASEAN+3 được tổ chức trực tuyến ngày 30/9/2020, trong đó lưu ý rằng ngành công nghiệp, giao thông vận tải, và các lĩnh vực xây dựng sẽ thống trị tiêu dùng cuối cùng, với than đá và dầu mỏ là nguồn cung cấp năng lượng chính trong khu vực trong thời gian tới. Các Bộ trưởng khuyến khích tiếp tục trao đổi thông tin về xu hướng và triển vọng năng lượng ở các nước ASEAN+3, thúc đẩy các kế hoạch và hợp tác mạnh mẽ hơn trong lĩnh vực dầu mỏ, khí đốt tự nhiên, than đá, năng lượng hạt nhân dân sự, và năng lượng quản lý an toàn.

Các Bộ trưởng lưu ý rằng COVID-19 đã dẫn đến những thách thức chưa từng có đối với ngành năng lượng trong khu vực, chẳng hạn như nhu cầu điện giảm, cắt giảm các dự án thăm dò và lọc dầu, và những chậm trễ trong phát triển dự án năng lượng tái tạo. Các Bộ trưởng tái khẳng định tầm quan trọng của nguồn cung ổn định năng lượng sạch và giá cả phải chăng hỗ trợ các hoạt động kinh tế và cuộc sống hàng ngày. Các Bộ trưởng thừa nhận rằng quá trình chuyển đổi năng lượng trong ASEAN đang tập trung không chỉ vào chuyển từ nhiên liệu hóa thạch sang năng lượng tái tạo, mà còn các lựa chọn năng lượng sạch, bền vững, và công nghệ hướng tới khả năng phục hồi sau đại dịch.

Hội nghị được tổ chức dưới hình thức trực tuyến. Ảnh: Tuấn Linh

Các Bộ trưởng ghi nhận việc Campuchia đã tổ chức trực tuyến Lộ trình Dự trữ Dầu (OSRM) lần thứ 8 vào ngày 28/9/2020 và và tiếp tục ghi nhận khuyến nghị gắn các hoạt động OSRM thành APAEC Giai đoạn II: 2021 - 2025, để tiếp tục chia sẻ thông tin và thực hành tốt nhất về dự trữ dầu giữa ASEAN+3, và tìm hiểu các phương pháp tiếp cận để tiếp tục hợp tác trong tình huống COVID-19, đặc biệt là đối với các nhu cầu nghiên cứu và truy cập thông qua nền tảng trực tuyến. Các Bộ trưởng ghi nhận rằng AMS đang cải thiện các chính sách và hướng dẫn để tăng cường hệ thống Dự trữ Dầu khí Chiến lược (SPR). Các Bộ trưởng đánh giá cao việc tổ chức chương trình nâng cao năng lực về an ninh dầu mỏ từ ngày 17 - 20/2/2020 do Trung tâm Năng lượng ASEAN (ACE) và Tổ chức về Kim loại, Gas, Dầu khí của Nhật Bản (JOGMEC), tập trung vào việc giải quyết các thách thức phát triển dự trữ dầu mỏ tại các nước thành viên ASEAN.

Các Bộ trưởng ghi nhận rằng các nước ASEAN+3 đang tích cực thúc đẩy triển khai công nghệ than sạch (CCT) để hỗ trợ quá trình chuyển đổi trong nền kinh tế carbon thấp. Các Bộ trưởng đề nghị tăng cường công tác xúc tiến thương mại trong vai trò mới của CCT và Sử dụng và Lưu trữ Carbon (CCUS) thông qua phổ biến các thực tiễn tốt nhất, thảo luận nhóm tập trung, hội thảo chính sách, nghiên cứu, phát triển và trình diễn. Các Bộ trưởng khuyến khích Ba quốc gia tiếp tục ủng hộ Diễn đàn ASEAN về Than (AFOC) trong thực hiện APAEC giai đoạn II: 2021 – 2025. Các Bộ trưởng hoan nghênh Tóm tắt Chính sách Chung về vai trò mới của các nhà máy điện đốt than trong kỷ nguyên của chuyển đổi năng lượng được chuẩn bị bởi ACE và JCOAL. Các Bộ trưởng đánh giá cao hỗ trợ của Trung Quốc và Nhật Bản về CCT thong qua tiến bộ công nghệ và hỗ trợ chính sách.

Các Bộ trưởng ghi nhận tiếp tục hợp tác về năng lượng hạt nhân, nhận thức của công chúng, và nâng cao năng lực cho cán bộ về công nghệ hạt nhân tại các nước ASEAN+3. Các Bộ trưởng tiếp tục hướng đến các sáng kiến từ Trung tâm Nghiên cứu tích hợp của Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Nhật Bản (JAEA) cho lĩnh vực không phổ biến vũ khí hạt nhân và an ninh hạt nhân (ISCN) để thực hiện các hoạt động nâng cao năng lực về an ninh hạt nhân, các biện pháp bảo vệ và hệ thống kế toán và kiểm soát (SSAC) vật liệu hạt nhân, và khuôn khổ không phổ biến vũ khí quốc tế. Các Bộ trưởng khuyến khích các nước tiếp tục tận dụng cơ chế ASEAN+3 để chia sẻ tốt nhất thực hành và kinh nghiệm trong việc phát triển năng lượng hạt nhân dân sự cho điện thế hệ bao gồm lò phản ứng mô-đun nhỏ (SMR).

2. Thị trường Dầu khí và Diễn đàn Khí Gas tự nhiên và Đối thoại doanh nghiệp

Các Bộ trưởng bày tỏ cảm ơn Campuchia đã đăng cai tổ chức Diễn đàn Khí đốt tự nhiên và Thị trường Dầu khí ASEAN+3 lần thứ 9, được tổ chức trực tuyến vào ngày 28/9/2020. Bộ trưởng đánh giá cao việc chia sẻ thông tin về tác động của COVID-19 đối với ngành dầu khí và các kế hoạch phát triển bền vững phục hồi ở các nước ASEAN+3. Các Bộ trưởng khuyến khích ASEAN+3 tiếp tục chia sẻ thông tin về cập nhật chính sách, thực tiễn và kinh nghiệm tốt nhất, và cơ hội kinh doanh trong lĩnh vực Dầu khí ASEAN+3, đặc biệt là  ứng phó với tác động của COVID-19 và kế hoạch phục hồi bền vững sau đại dịch.

Các Bộ trưởng đánh giá cao Việt Nam và Trung Quốc trong việc chủ trì Đối thoại bàn tròn về năng lượng sạch ASEAN+3 lần thứ 3 được tổ chức trực tuyến vào ngày 30/10/2020.

Các Bộ trưởng bày tỏ quan ngại về tác động của COVID-19 ảnh hưởng đến sự phát triển và tính khả thi của nhà máy lọc dầu và cơ sở hạ tầng LNG trong khu vực ASEAN+3 và cũng ảnh hưởng đến một số vấn đề kinh tế - xã hội chẳng hạn như mất việc làm. Các Bộ trưởng biểu dương các nước ASEAN+3 tăng cường hợp tác giữa chính phủ, các tổ chức tài chính và khu vực tư nhân nhằm cho phép tiếp cận tài chính tốt hơn để đạt được phục hồi toàn diện.

Các Bộ trưởng nhấn mạnh vai trò thiết yếu của dầu khí trong việc cải thiện cung cấp an ninh và hỗ trợ quá trình chuyển đổi dần theo hướng tương lai carbon thấp. Các Bộ trưởng khuyến khích các nước ASEAN+3 tìm hiểu, quan tâm về sự phát triển tiềm năng bằng cách thúc đẩy đổi mới công nghệ để khử cacbon và số hóa trong chuỗi giá trị dầu khí, bao gồm LNG quy mô nhỏ, LNG, bunkering, hydro, và CCUS.

Các Bộ trưởng ghi nhận rằng nhu cầu khí đốt đang gia tăng đáng kể trong khu vực và khuyến khích các quốc gia trong khu vực tiếp tục nghiên cứu những lợi ích môi trường và kinh tế dự kiến từ việc sử dụng khí đốt tự nhiên. Các Bộ trưởng cũng nhắc lại tầm quan trọng của một cam kết mạnh mẽ và rõ ràng để tăng cường sử dụng khí đốt tự nhiên (LNG) và phát triển cơ sở hạ tầng hỗ trợ tăng trưởng thị trường khí đốt tự nhiên và LNG trong khu vực. Các Bộ trưởng ghi nhận sáng kiến này của Nhật Bản để tiến hành Hội nghị người tiêu dùng sản xuất LNG lần thứ 9 đã được tổ chức trực tuyến vào ngày 12/10/2020.

3. Năng lượng tái tạo và Hiệu quả Năng lượng và Bảo tồn

Các Bộ trưởng đánh giá cao Philippines đã tổ chức Diễn đàn ASEAN+3 lần thứ 14 về Năng lượng mới, năng lượng tái tạo (NRE) và Hiệu quả năng lượng và Bảo tồn (EE&C) vào ngày 28/11/2019 tại thành phố Makati, Philippines. Các Bộ trưởng thừa nhận sự tiến bộ và sáng kiến của sự hợp tác, đồng thời khuyến khích các nước ASEAN+3 để khởi xướng các dự án hữu hình, chẳng hạn như nhưng không giới hạn ở kinh tế hydro, xe điện, số hóa, kết nối internet (IoT) trong năng lượng hiệu quả của ngành giao thông vận tải, giá trị doanh nghiệp để thúc đẩy các hành động khí hậu và Quản trị Môi trường và Xã hội (ESG), lãng phí năng lượng, hệ thống lưới điện thông minh, năng lượng tái tạo đại dương, và gió ngoài khơi.

Các Bộ trưởng hoan nghênh việc tiếp tục hợp tác giữa Cơ quan Năng lượng Hàn Quốc (KEA) và Trung tâm Năng lượng ASEAN (ACE) trong Chương trình Hợp tác giảm thiểu ASEAN+3 bao gồm việc thực hiện tổ chức những Hội nghị Nhóm công tác lập kế hoạch (APWG) lần thứ 7 và 8, Các cuộc họp, Hội thảo nâng cao năng lực và Nghiên cứu tiền khả thi về hệ thống hiệu quả năng lượng cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ vừa và nhỏ tại Campuchia, Lào và Myanmar. Các Bộ trưởng khuyến khích việc thiết lập các chương trình EE và mở rộng thị trường EE tại Campuchia, Lào và Myanmar.

Các Bộ trưởng đánh giá cao sự hỗ trợ và tham gia liên tục của Nhật Bản trong phát triển năng lực cho ASEAN thông qua Quan hệ đối tác hiệu quả Năng lượng ASEAN Nhật Bản (AJEEP) và Hội thảo bảo tồn năng lượng theo Chương trình AJEEP (ECAP) do Trung tâm Bảo tồn Năng lượng Nhật Bản (ECCJ) và ACE phối hợp thực hiện. Các Bộ trưởng lưu ý gia hạn hai (2) năm vào năm 2021 và hỗ trợ METI Nhật Bản cho Đề án AJEEP 2 về Đào tạo giảng viên (TOT) cho các nhà quản lý năng lượng trong AMS. Các Bộ trưởng hoan nghênh sự ổn định tiến bộ xây dựng pháp luật về hiệu quả năng lượng đã được thực hiện đối với Lào và Campuchia thông qua chương trình AJEEP 3.

Các Bộ trưởng hoan nghênh đề xuất của Nhật Bản về chương trình nâng cao năng lực liên quan đến luật pháp và hướng dẫn trong Hệ thống Quản lý Năng lượng (EMS) được sử dụng cho Chương trình Phụ tải điện (DR) và Nhà máy điện ảo (VPP), và giao thức kiểm soát thiết bị IoT tại EPGG SOME+3 lần thứ 19 vào ngày 12/10/2020.

Các Bộ trưởng hoan nghênh Diễn đàn Chính phủ-Tư nhân lần thứ nhất về ưu tiên tương lai trong năng lượng sạch ASEAN (CEFIA) đã được tổ chức ngày 27/11/2019 tại Thành phố Makati, Philippines. Các Bộ trưởng ghi nhận tuyên bố nhiệm vụ của CEFIA và khuyến khích các nước ASEAN+3  thực hiện các dự án hàng đầu như Zero Energy Building (ZEB), kiểm soát RENKEI, Công nghệ đa lưới hybrid năng lượng tái tạo. Các Bộ trưởng nhắc lại sự cần thiết phải tiếp tục tăng cường hợp tác trong việc thực hiện các dự án hàng đầu của CEFIA và hướng đến việc tổ chức Diễn đàn CEFIA lần thứ 2.

Các Bộ trưởng hoan nghênh các hoạt động thúc đẩy sử dụng hydro trong khu vực và dự án nghiên cứu chính sách xe điện, đặc biệt là "Well to Wheel" tác động đến các nước ASEAN trong chương trình hợp tác giữa ASEAN và Nhật Bản.

Ảnh: Tuấn Linh

Các Bộ trưởng đánh giá cao sự hỗ trợ của Cơ quan Năng lượng Hàn Quốc đối với Giải thưởng trẻ năng lượng lần thứ nhất ASEAN do ACE và Các Bộ trưởng Đông Nam Á của tổ chức giáo dục (SEAMEO). Các Bộ trưởng mong muốn tiếp tục các giải thưởng và khuyến khích thanh thiếu niên tham gia vào năng lượng lĩnh vực.

4. Đối thoại bàn tròn về năng lượng sạch

Các Bộ trưởng đánh giá cao Việt Nam và Trung Quốc trong việc chủ trì Đối thoại bàn tròn về năng lượng sạch ASEAN+3 lần thứ 3 được tổ chức trực tuyến vào ngày 30/10/2020. Các Bộ trưởng ghi nhận những kết quả và đề xuất của đối thoại thông qua những chia sẻ thực tế và thảo luận về tình hình triển khai năng lượng tái tạo tỷ trọng cao, bao gồm việc tăng cường ứng dụng năng lượng tái tạo và những chính sách về năng lượng tái tạo hiện có. Các Bộ trưởng ghi nhận Đối thoại là một nền tảng thúc đẩy và nâng cao hợp tác về năng lượng sạch. Các Bộ trưởng lưu ý rằng Đối thoại bàn tròn năng lượng sạch ASEAN+3 lần thứ 4 sẽ được tổ chức tại Trung Quốc năm 2021 trở lại với Diễn đàn năng lượng sạch Đông Á lần thứ 5.

Các Bộ trưởng ghi nhận báo cáo về “Kinh nghiệm thực tế và triển vọng tiếp cận năng lượng ASEAN” và “Lộ trình phát triển quy mô sáng tạo năng lượng mặt trời trong AMS và các ứng dụng đề xuất” đồng thực hiện bởi ACE và Viện Kỹ thuật Năng lượng tái tạo Trung Quốc (CREEI) và được phát hành vào Đối thoại bàn tròn năng lượng sạch ASEAN+3 lần thứ 3, có thể là tài liệu tham khảo để thúc đẩy tiến trình tiếp cận năng lượng và triển khai NLTT đặc biệt là năng lượng mặt trời trong khu vực. Các Bộ trưởng khuyến khích các quốc gia ASEAN+3 thực hiện những đề xuất của báo cáo.

Các Bộ trưởng ghi nhận hoạt động của Trung Quốc trong “Phương pháp tiếp cận để tăng cường chia sẻ năng lực về năng lượng mặt trời trong ASEAN" đóng vai trò là nền tảng cho chia sẻ thông tin và trao đổi kiến thức về triển vọng năng lượng mặt trời trong ASEAN năm 2025, ứng dụng năng lượng mặt trời trong các hình thức đa dạng bao gồm phân phối năng lượng mặt trời, hệ thống kết hợp năng lượng điện và mặt trời, năng lượng mặt trời nổi, PV+ trong ASEAN, và những thực hành tốt nhất. Các Bộ trưởng ghi nhận những đóng góp tích cực của Chương trình nâng cao năng lực năng lượng sạch ASEAN-Trung Quốc.

Các Bộ trưởng ghi nhận và hoan nghênh những sáng kiến của Trung Quốc “Thúc đẩy tiềm năng phát triển năng lượng gió ASEAN với công nghệ mới” và “Tăng cường sự phát triển của thị trường điện mặt trời nổi ở ASEAN” và đề xuất chung về “Sử dụng năng lượng mặt trời PV để hỗ trợ phục hồi kinh tế xanh trong ASEAN hậu COVID-19” được ACE và CREEI thực hiện vào năm 2021, và hướng đến các hoạt động liên quan.

5. Hội nghị tiếp theo

Đại biểu của các quốc gia ASEAN+3, Ban Thư ký ASEAN, và ACE bày tỏ biết ơn đối với Chính phủ và con người Việt Nam vì sự đón tiếp nồng hậu và những sắp xếp quý báu cho Hội nghị Bộ trưởng Năng lượng ASEAN+3 lần thứ 17.

Các Bộ trưởng đồng thuận Hội nghị Bộ trưởng Năng lượng ASEAN+3 lần thứ 18 sẽ được tổ chức vào tháng 10/2021 tại Brunei Darussalam.