Triển vọng phục hồi kinh tế Việt Nam dẫn đầu Đông Nam Á

Covid-19 tác động mạnh mẽ đến kinh tế - xã hội

Trong năm 2020, đại dịch Covid-19 đã và đang có những tác động to lớn đến mọi mặt đời sống xã hội ở khắp nơi trên toàn thế giới. Đối với Việt Nam, hầu hết mọi mặt của đời sống xã hội như: Lao động, việc làm, y tế, giáo dục, chuyển đổi số, kinh tế chia sẻ, môi trường…, đều bị ảnh hưởng nghiêm trọng.

Theo số liệu của Bộ Lao động Thương binh và xã hội, số lao động đang làm việc quý I/2020 giảm hơn 680.000 người so với quý 4/2019. Tỉ lệ thất nghiệp không tăng cao nhưng tỉ lệ thiếu việc làm đã tăng từ gần 590.000 người (1,22%) lên hơn 970.000 người (2,03%), chưa kể sự suy giảm về tổng số giờ làm việc cũng như năng suất lao động do dịch bệnh.

Trong 11 tháng đầu năm 2020 có 93,5.000 doanh nghiệp tạm ngừng hoạt động, chờ giải thể và giải thể, tăng 15,6% so với cùng kỳ năm trước, tập trung vào khu vực doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ, ăn uống, bất động sản, dịch vụ môi giới, logistics, sản xuất nhỏ lẻ, vận tải nhỏ… Số lượng doanh nghiệp giải thể tăng mạnh, khiến mục tiêu đến năm 2020 cả nước có ít nhất 1 triệu doanh nghiệp (theo Nghị quyết số 35/NQ-CP ngày 16/5/2016 của Chính phủ) không đạt được.

Trong đó, lĩnh vực hàng không và du lịch trải qua một năm khó khăn do tác động của dịch Covid-19. Chỉ riêng Vietnam Airlines đã lỗ trên 15.000 tỉ đồng. Vietjet Air, Bamboo Airways, Pacific Airlines cũng dự báo lỗ hàng chục nghìn tỉ đồng. Ngành du lịch cũng thiệt hại nặng nề với lượng khách du lịch quốc tế đến Việt Nam giảm trên 80%, khách du lịch nội địa giảm gần 50%. Ước tính tổng thiệt hại của ngành du lịch lên đến 530.000 tỉ đồng.

Để hỗ trợ thanh khoản cho các tổ chức tín dụng, giảm chi phí vay vốn của người dân và doanh nghiệp vượt qua khó khăn do ảnh hưởng của Covid-19, đồng thời có nguồn vốn rẻ để phục hồi sản xuất, kinh doanh sau đại dịch, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) trong năm 2020 đã 3 lần giảm lãi suất điều hành. Theo đó, NHNN đã giảm từ 1,5 - 2,0%/năm với lãi suất điều hành, giảm từ 0,6 - 1,0%/năm trần lãi suất tiền gửi; Giảm 1,5%/năm trần lãi suất cho vay đối với các lĩnh vực ưu tiên; Giảm 0,5% lãi suất tái cấp vốn, lãi suất tái chiết khấu, lãi suất cho vay qua đêm trong thanh toán điện tử liên ngân hàng và cho vay bù đắp thiếu hụt vốn trong thanh toán bù trừ của NHNN đối với các ngân hàng.

Tuy nhiên, nhờ có sự lãnh đạo của cả hệ thống chính trị, sự vào cuộc quyết liệt của Chính phủ, các cấp chính quyền, huy động mọi nguồn lực trong xã hội với tinh thần "chống dịch như chống giặc", "chấp nhận thiệt hại về kinh tế để bảo vệ sức khỏe của người dân", Việt Nam đã kiểm soát tốt dịch bệnh, từng bước phục hồi kinh tế.

Thiên tai gây thiệt hại nặng nề

Ngoài ảnh hưởng từ dịch bệnh, năm 2020, ghi nhận nhiều diễn biến thiên tai bất thường, cực đoan. Trong đó, lũ lụt miền Trung được xem là đợt lũ lụt lịch sử mới với mức báo động IV, cấp bậc thiên tai nguy hiểm, rủi ro rất lớn của Việt Nam.

Chỉ trong tháng 10 và 11/2020, có tới 7 cơn bão liên tiếp đổ bộ vào miền Trung, trong đó bão số 9 là cơn bão mạnh nhất trong 20 năm trở lại đây. Mưa lũ kéo dài gây sạt lở kinh hoàng tại Thủy điện Rào Trăng 3 (Thừa Thiên - Huế), Nam Trà My và Phước Sơn (Quảng Nam), Hướng Hóa (Quảng Trị) khiến nhiều người thiệt mạng.

Bên cạnh đó, tình trạng sạt lở bờ sông, bờ biển tiếp tục xảy ra tại Đồng bằng sông Cửu Long; Động đất ở Mường Tè (Lai Châu), Mộc Châu (Sơn La)…, cũng gây tổn thất lớn về người và tài sản. Trong năm, ước tính tổng thiệt hại do thiên tai gây ra là 38.400 tỉ đồng, trong đó thiệt hại do bão, lũ là 31.700 tỉ đồng. Những diễn biến bất thường của khí hậu cũng đặt ra khuyến cáo cần có sự quản lý chặt chẽ hơn đối với rừng phòng hộ, các công trình thủy điện...

Đối mặt với thiên tai, bão lũ, Chính phủ luôn quan tâm theo dõi sát tình hình, ban hành nhiều văn bản chỉ đạo các cơ quan chức năng triển khai các giải pháp đồng bộ, kịp thời về phòng, chống, khắc phục hậu quả mưa lũ gây ra và tìm kiếm cứu hộ, cứu nạn. Đồng thời, chỉ đạo các bộ, ngành và địa phương cần khẩn trương triển khai các giải pháp khắc phục hậu quả mưa lũ gây ra, ổn định đời sống người dân tuyệt đối không được để dân đói, dân rét, không có chỗ ở, không để dịch bệnh bùng phát do ô nhiễm môi trường sau mưa lũ.

Sau đợt mưa lũ, các bộ, ngành, địa phương tiếp tục thực hiện nghiêm các chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ về phòng, chống thiên tai, theo dõi sát tình hình và dự báo thời tiết, chủ động rà soát, xây dựng phương án phòng, chống bão, mưa, lũ quán triệt phương châm“phòng hơn chống”, “4 tại chỗ”, “địa phương và người dân là chính” nhằm giảm đến mức thấp nhất thiệt hại về tính mạng và tài sản của nhân dân; Bảo đảm an toàn khi triển khai công tác tìm kiếm, cứu nạn, cứu hộ.

Nền Kinh tế Việt Nam sẽ phục hồi mạnh mẽ vào năm 2021?

Nhờ những nỗ lực trên, trong khi kinh tế toàn cầu suy thoái nặng nề do đại dịch Covid-19 thì Việt Nam là một trong số rất ít quốc gia có tốc độ tăng trưởng dương. Chính phủ nhận định, kinh tế Việt Nam năm 2020 đạt mức tăng trưởng GDP từ 2-3%, đứng đầu ASEAN và đứng thứ 2 trong các nước châu Á – Thái Bình Dương, trong khi đó, các nước ASEAN đều tăng trưởng âm.

“Năm 2021, chúng tôi tiếp tục dự đoán tăng trưởng kinh tế đạt 7,1%, nhờ mức tăng trưởng thấp năm 2020 cũng như những yếu tố thuận lợi như các thỏa thuận tự do thương mại đã ký kết thời gian gần đây. Mức này cao hơn nhiều so với chỉ tiêu chính thức của Việt Nam đang đặt ra là 6% cho năm 2021”, Bộ phận Kinh tế toàn cầu và Nghiên cứu các thị trường (Global Economics & Markets Research) thuộc Ngân hàng UOB dự báo, năm 2021 có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, là năm đầu tiên thực hiện Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm (2021-2025) và Chiến lược phát triển kinh tế xã hội 10 năm (2021-2030).

Dự báo, tình hình thế giới, khu vực tiếp tục diễn biến phức tạp, khó lường. Xung đột thương mại gia tăng và những tác động tiêu cực của đại dịch Covid-19 có thể kéo dài, tiềm ẩn nhiều nguy cơ khủng hoảng về tài chính, tiền tệ, nợ công trên phạm vi toàn cầu và những thách thức lớn đối với thương mại, đầu tư, tăng trưởng, bất bình đẳng, nghèo đói và các vấn đề xã hội. Chính phủ đã trình Quốc hội mục tiêu GDP tăng khoảng 6% năm 2021 và GDP bình quân tăng khoảng 6,5-7% trong giai đoạn 2021-2025.