Giá xăng dầu Việt Nam liệu đã tương xướng với mức thu nhập?

Chiều 1/6, liên Bộ Tài chính - Công Thương quyết định điều chỉnh giá bán xăng dầu theo chu kỳ.

Theo đó, xăng E5 RON 92 tăng 600 đồng/lít, giá xăng RON 95 được điều chỉnh tăng 920 đồng/lít. Sau khi tăng, mức giá bán lẻ tối đa với xăng E5 RON 92 là 30.230 đồng/lít và xăng RON 95 là 31.570 đồng/lít. Đây là đợt tăng thứ 5 liên tiếp và là đợt tăng thứ 11 của mặt hàng này chỉ trong nửa đầu năm 2022.

Tại Đông Nam Á, theo số liệu của Global Petro Price cập nhật ngày 30/5, giá xăng của Việt Nam (1,389 UDS/lít) đang thấp hơn giá xăng của Campuchia (1,392 USD/lít), Thái Lan(1,541 USD/lít), Philippines (1,631 USD/lít), Lào (1,645 USD/lít) và Singapore (2,315 USD/lít).

Các quốc gia có giá xăng rẻ hơn Việt Nam là Malaysia (0.47 USD/lít) và Indonesia (1,203 USD/lít).

Theo bảng xếp hạng, giá xăng của Việt Nam là 1,389 USD/lít, thấp thứ 84 trên thế giới. So với các quốc gia láng giềng như Campuchia với giá 1,392 USD/lít và Trung Quốc với giá 1,4 USD/lít, Lào với giá 1,654 USD/lít, giá xăng của Việt Nam vẫn rẻ hơn.

Ngoài ra, so với các nước trong khu vực như Philippines (1,488 USD/lít), Thái Lan (1,506 USD/lít), xăng tại Việt Nam vẫn bán ra thấp hơn.

Châu Âu là nơi có giá xăng cao nhất trên 2 USD/lít. Điển hình như Italy có giá 2,055 USD/lít, Pháp có giá 2,13 USD/lít, Bỉ là 2,139 USD/lít, Anh là 2,157 USD/lít, Đức có giá 2,322 USD/lít…

Hồng Kông là nơi có giá xăng đắt nhất thế giới khi ở mức 2,961 USD/lít, tương đương 68.700 đồng/lít. Tiếp đến là Na Uy với 2,826 USD/lít, Đan Mạch 2,647 USD/lít…

Xét GDP bình quân đầu người của Việt Nam đạt 3.743 USD/người/năm. Trong khu vực Đông Nam Á, GDP bình quân đầu người của Việt Nam cao hơn Lào (2.718 USD/người/năm), Philippines (3.438 USD/người/năm) và Campuchia (1.730 USD/người/năm). Bên cạnh đó, GDP bình quân đầu người của Việt Nam thấp hơn nhiều so với Singapore là 62.113 USD/người/năm; Brunei là 32.100 USD/người/năm, Malaysia là 11.056 USD/người/năm; Thái Lan là 7.030 USD/người/năm và Indonesia là 4.349 USD/người/năm.

Vì vậy, đó là điều dễ hiểu khi, so với các nước trong khu vực, mỗi lít xăng Việt Nam hiện cao hơn Campuchia (1,157 USD, tương đương 26.600 đồng); Malaysia (0,491 USD, tức 11.300 đồng); Indonesia (0,895 USD, tức 20.560 đồng); Philippines (1,261 USD, tương đương 28.978 đồng). Tương tự như việc các nước như Singapore, Brunei, Thái Lan, Myanmar... có giá xăng cao hơn Việt Nam.

Bên cạnh đó, dựa trên dữ liệu về GDP bình quân đầu người của các nước Đông Nam Á, người Việt Nam có thu nhập khoảng 10,25 USD/ngày, do đó, 1 lít xăng đang chiếm khoảng 11,66% trong thu nhập hằng ngày của người Việt Nam. Trong khi đó, người dân Philippines, Campuchia, Lào và Myanmar có thu nhập lần lượt khoảng 9,42 USD/ngày, 4,74 USD/ngày, 7,45 USD/ngày và 4,47 USD/ngày. Điều đó có nghĩa là người dân của các nước này phải trả lần lượt là 13,4%, 22,41%, 19,89% và 29% thu nhập của 1 ngày cho 1 lít xăng, cao hơn đáng kể so với Việt Nam.

Tuy nhiên, sự khác biệt về giá giữa các quốc gia chủ yếu là do các loại thuế và trợ cấp xăng dầu khác nhau. Tất cả các quốc gia đều được tiếp cận với giá xăng dầu như nhau trên thị trường quốc tế nhưng sau đó quyết định áp các loại thuế khác nhau.

Đơn cử như ở nước ta, Bộ Tài chính hiện đang áp dụng cơ cấu tính giá xăng dầu đưa vào các loại thuế, phí quá cao như: Thuế nhập khẩu 10%, VAT 10%, thuế tiêu thụ đặc biệt 10%, thuế bảo vệ môi trường 3.800 - 4.000 đồng/lít. Bốn loại thuế chiếm tới 38% giá xăng dầu. Cộng thêm các chi phí khác như chi phí vận chuyển, định mức kinh doanh, lợi nhuận định mức, quỹ bình ổn chiếm tới 62%, dẫn đến giá xăng dầu trong nước cao.

Trong khi đó, Malaysia và Indonesia là hai nước đứng đầu về khai thác và xuất khẩu dầu thô ở khu vực Đông Nam Á, đồng thời cũng là hai quốc gia có giá xăng dầu thấp nhất trong khu vực. Điều này đạt được là nhờ vào chính sách trợ cấp cho nhiên liệu tại các nước này. Theo Reuters, vào năm 2021, Chính phủ Malaysia đã chi trợ cấp cho nhiên liệu, khí đốt hoá lỏng (LPG) và dầu ăn là 8 tỷ RM (1,95 tỷ USD). Khoản trợ cấp này nhằm duy trì giá xăng RON 95 ở mức 0,48 USD/lít, dầu diesel là 0,5 USD/lít và LPG là 0,45 USD/kg.

Ngược lại, quốc gia có mức giá xăng dầu cao nhất trong khu vực Đông Nam Á tính đến thời điểm hiện tại là Singapre.