Đột nhập “vương quốc” gà 9 cựa

Phần lớn những chú gà tiến vua ở bản Dù đều có từ 4 đến 8 cựa, mào đỏ rực như hoa trạng nguyên.

Tương truyền vốn là sính vật tiến vua của Sơn Tinh dâng lên Vua Hùng nhưng ở bản Dù, một vùng núi non thơ mộng, truyền thuyết ấy lại hiện hữu bởi nơi đây nuôi khá nhiều gà nhiều cựa.

Đôi chân "dị" của giống gà quý hiếm với các cựa chắc, mọc đều 6, 7 cựa mỗi bên.

Khi đủ lông, cánh, chúng bay như chim, bởi chân ngắn và sải cánh rất rộng.

Là bản có hơn 90% người dân tộc Dao sinh sống, với 70 hộ dân, bản Dù có nhiệt độ thấp hơn vài độ C so với các bản khác, nằm dưới chân vườn quốc gia. Đặc biệt vào mùa hè, nơi đây khí hậu mát mẻ, thích hợp để giống gà tiến vua phát triển.

Gà chín cựa dũng mãnh, mắt sáng quắc, không hoảng ngay cả khi bị giữ chặt.

Trong những tuần đầu tiên của tháng 1 năm 2019, gà sáu cựa có giá khoảng 250-300 ngàn đồng/kg, gà tám cựa giá cao hơn một chút tùy chủ nuôi.

Ông Bàn Xuân Lâm, người từng giữ chức Chủ tịch, nay là Bí thư Đảng ủy xã Xuân Sơn cho biết, cả 4 bản người Dao sinh sống là Lấp, Cỏi, Dù, Lạng, gần như 100% các hộ dân đều nuôi gà nhiều cựa. Vốn có nguồn gốc là gà rừng, loài gà này chỉ có thể sống trong môi trường bán hoang dã, thế nên mỗi buổi sáng, gà được thả lên rừng và đến tối, chúng tự về, ngủ trên những cành cây.

Những chú gà trống trên 2kg, lông mượt, chân có từ 6 đến 8 cựa được khách đặt mua làm quà Tết.

Giáp Tết, người dân bản Dù và các bản nuôi gà nhiều cựa đón thương lái đến mua gà phục vụ thị trường.

Sau thời gian nuôi khoảng chừng 6 tháng, những chú gà trống trổ mã, tập gáy, gà mái bắt đầu nhảy ổ. Gà có nhiều cựa ngay khi còn bé đã có thể nhận thấy rõ các cựa ở khuỷu chân, mọc từ 3-4 cựa mỗi bên, tùy theo thời gian gà trưởng thành. Gọi là gà 9 cựa nhưng có đầy đủ thì khá hiếm và quý, nên chủ yếu gà ở đây chỉ từ 6 đến 8 cựa. Thường một năm, khi trọng lượng gà đạt trung bình khoảng từ 1,5kg đến 2kg là đủ tiêu chuẩn xuất bán.

Những chú gà mái chỉ cân nặng từ 1,2 đến 1,6kg cũng được bán cho khách mua về nhân giống.

Vì gà quý nên không có nhiều để bán rộng rãi, chủ yếu là gà được bán buôn cho các chủ thương lái, nhà hàng, thậm chí khách lẻ tìm về tận nơi để đặt mua.

Là giống gà quý hiếm, hội tụ đầy đủ tinh thần “văn võ song toàn” với chiếc mào của Lạc Hầu và đôi cựa của Lạc Tướng nên gà nhiều cựa thường được dùng làm quà biếu mỗi dịp Tết. Mào gà đỏ rực, đuôi gà cong như cầu vồng, gà nhiều cựa cũng được nhiều người chọn làm lễ vật đặt cúng tổ tiên, mong muốn đem lại may mắn, sung túc cả năm.

Mỗi lứa, gà 9 cựa đẻ khoảng 12-13 trứng nhưng chỉ ấp nở được khoảng 5 đến 6 con gà 9 cựa, còn lại là gà bình thường. Gà con nở đã có 6 cựa và mọc lần lượt khi lớn lên như những đàn gà lon ton trong ảnh.

Một lứa gà, con nuôi khéo lắm được ngót 2kg cũng mất cả năm nên có thể bắt gặp những đàn gà nuôi gối vụ ở bản Dù.

Ngày giáp Tết, đường vào Vườn Quốc gia Xuân Sơn đỏ rực hoa trạng nguyên bung nở. Đây là thời điểm các tay “săn” sản vật Việt tìm đến bản Dù, chọn mua những chú gà trống lâu năm, mào đỏ như hoa chuối rừng phục vụ thị trường Tết. Với mức giá trung bình từ 250 nghìn đến 300 nghìn/kg, nếu mua gà giống, gồm 1 trống, 1 mái có giá 1 triệu đồng/cặp, còn mỗi bên chân có đủ chín cựa giá đến cả triệu/con, gà nhiều cựa đang là đặc sản săn tìm làm quà biếu Tết.

Những cánh rừng trong Vườn quốc gia Xuân Sơn rực đỏ hoa trạng nguyên là nơi thích hợp nhất nuôi gà nhiều cựa.

Phóng sự ảnh: Trọng Chính