Doanh nghiệp nhà thầu đón sóng hạ tầng lớn

Đầu tư công là động lực cho ngành xây dựng

Theo báo cáo mới đây của Mirae Asset, năm 2025, Việt Nam đẩy mạnh đầu tư công để thúc đẩy tăng trưởng và phát triển hạ tầng chiến lược. Nhờ đó, doanh nghiệp ngành xây dựng sẽ có sự hưởng lợi nhất định.

Với tỷ lệ nợ công năm 2024 chỉ khoảng 37% GDP, thấp hơn nhiều so với trần nợ công 60%, nên Chính phủ còn nhiều dư địa để tăng chi mà không gây áp lực ngân sách.

Giải ngân đầu tư công tiếp tục là động lực tăng trưởng chủ lực trong bối cảnh kinh tế toàn cầu nhiều biến động. Mục tiêu giải ngân năm 2025 lên tới 825.900 tỷ đồng, tăng 21% so với kế hoạch 2024 và cao hơn 29,9% so với mức thực hiện năm trước. Đặc biệt, Thủ tướng đã giao 100% kế hoạch vốn ngay từ ngày 4/12/2024, sớm và đầy đủ hơn so với thông lệ, nhằm thúc đẩy giải ngân từ đầu năm.

Mặc dù các tổ chức có phần thận trọng khi hầu hết các dự báo tăng trưởng kinh tế Việt Nam năm 2025 dưới 7%, nhưng Chính phủ vẫn quyết tâm giữ vững mục tiêu 8%. Do vậy, hầu hết các đơn vị nghiên cứu cho rằng, động thái này thể hiện quyết tâm của Chính phủ, và đầu tư công được xác định là một trong những động lực chính.

Chính phủ đang ưu tiên các động lực nội tại, đặc biệt là đầu tư công (chiếm 9 - 10% GDP). Định hướng phát triển hạ tầng đến năm 2030 gồm đường bộ (35 tỷ USD), sân bay (16,5 tỷ USD), cảng biển (13 tỷ USD), đường sắt (10 tỷ USD). Ngoài ra, dự án đường sắt cao tốc Bắc - Nam được xác định là dự án độc lập với quy mô lớn, với vốn đầu tư lên tới 67 tỷ USD, dự kiến triển khai 2027 - 2035.

Ước tính giải ngân vốn đầu tư công cả nước từ đầu năm đến ngày 31/8/2025 là hơn 409 tỷ đồng, đạt 39,9% kế hoạch, đạt 46,3% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao. Theo các chuyên gia chứng khoán Mirae Asset về dài hạn, ngành xây dựng cơ sở hạ tầng, đặc biệt là đầu tư công, tiếp tục cho thấy triển vọng tích cực. Tuy nhiên, chỉ những doanh nghiệp sở hữu hồ sơ năng lực thi công vững mạnh, khả năng hoàn thành dự án đúng tiến độ cao mới có thể giành được cơ hội tham gia vào các gói thầu quy mô lớn trong giai đoạn sắp tới.

Ghi nhận thực tế, ngành xây dựng sau giai đoạn vô cùng khó khăn đã có những dấu hiệu tích cực cùng thời điểm những dự án lớn được kích hoạt. Điển hình là siêu dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam được kỳ vọng sẽ tác động tích cực đến sự phát triển kinh tế nói chung và ngành xây dựng nói riêng. Theo giới chuyên gia ước tính nếu dự án được chia thành 23 gói thầu theo các ga dự kiến, mỗi gói xây dựng có giá trị khoảng 2 tỷ USD. Theo tính toán, phần xây dựng của dự án này có thể lên tới 40 tỷ USD, mở ra cơ hội lớn cho những nhà thầu xây dựng trong nước như: Coteccons, Vinaconex, Newtecons, Hòa Bình hay Fecon...

Các luật mới như: Luật Đất đai, Luật Nhà ở, Luật Kinh doanh bất động sản sửa đổi sẽ đi vào thực tiễn, giúp tháo gỡ nhiều vướng mắc pháp lý cho các dự án bất động sản, dẫn đến nguồn cung nhà ở thương mại và nhu cầu xây dựng gia tăng. Sự phục hồi không chỉ ở lĩnh vực nhà ở mà còn cả mảng bất động sản thương mại và công nghiệp.

Nhiều doanh nghiệp nhà thầu đã qua giai đoạn khó khăn

Sóng đầu tư công và hạ tầng đã giúp nhiều doanh nghiệp xây dựng bứt phá sau giai đoạn khủng hoảng.

Báo cáo tài chính quý IV niên độ 2025 (tương đương quý II/2025) của Coteccons cho thấy nhà thầu xây dựng này báo lãi 454 tỷ đồng trong niên độ tài chính 2025, mức cao nhất kể từ năm 2020. Ban lãnh đạo Công ty cho biết mức tăng trưởng phản ánh nhu cầu xây dựng gia tăng mạnh mẽ, đồng thời thể hiện hiệu quả từ việc đẩy mạnh sản lượng thi công, tăng tốc bàn giao các dự án trọng điểm, kiểm soát hiệu quả chi phí và duy trì tiến độ thi công.

Trúng nhiều dự án bất động sản, hạ tầng, công trình giúp một loạt nhà thầu xây dựng báo lãi tiệm cận giai đoạn trước khủng hoảng. Chẳng hạn, doanh thu thuần quý II/2025 của Ricons đạt gần 2.045 tỷ đồng, tăng 2% so với cùng kỳ. Nhờ cắt giảm 76% chi phí tài chính và quản lý doanh nghiệp, Ricons đã lãi ròng hơn 92 tỷ đồng, gấp 3,5 lần cùng kỳ, mức cao nhất kể từ quý I/2021.

Trong khi đó, Tập đoàn Xây dựng Hòa Bình, tại thời điểm quý IV/2024 đánh dấu bước ngoặt của doanh nghiệp này khi vượt qua giai đoạn khó khăn nhất và bắt đầu trúng thầu các dự án lớn. Đến đầu tháng 4/2025, Hòa Bình đã trúng thầu 14 dự án với tổng giá trị lên đến hơn 8.500 tỷ đồng.

Theo ông Nguyễn Quốc Hiệp, Chủ tịch Hiệp hội các nhà thầu xây dựng Việt Nam (VACC), hiện nay, thị trường xây dựng có sự phát triển với tốc độ rất nhanh, mạnh cả về độ lớn, quy mô thị trường, công nghệ. Nếu so sánh với 10 - 15 năm trước thì quy mô công trình xây dựng hiện nay đã lớn hơn nhiều. Đặc biệt, ngành xây dựng đang đứng trước cơ hội phát triển hơn nữa trong bối cảnh đô thị hóa và đầu tư hạ tầng diễn ra mạnh mẽ, khi hàng loạt dự án quy mô lớn được khởi công và triển khai trên cả nước. Trong đó, hàng loạt dự án hạ tầng giao thông quy mô lớn (đường cao tốc, đường sắt, sân bay) được triển khai sẽ tạo ra nhiều việc làm và cơ hội phát triển chưa từng có cho ngành xây dựng.Minh chứng, chỉ trong ngày 19/8 vừa qua, đã có tới 250 dự án trọng điểm được khánh thành, khởi công với sự tham dự của lãnh đạo Đảng, Nhà nước.

Ông Hiệp chia sẻ: "Người trực tiếp thực hiện những công trình này không ai khác chính là đội ngũ các nhà thầu xây dựng Việt Nam. Điều đó cho thấy ngành xây dựng đang bước vào một kỷ nguyên mới, vừa sôi động, vừa áp lực, với những dự án có quy mô đặc biệt lớn và yêu cầu công nghệ hiện đại".

Theo Chủ tịch VACC, một trong những công trình tiêu biểu là dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam với tổng mức đầu tư dự kiến hơn 67 tỷ USD. Đây là lĩnh vực phức tạp, đòi hỏi kỹ thuật và kinh nghiệm mà các nhà thầu trong nước chưa từng đối mặt.

Cùng với sự bùng nổ về khối lượng công việc, môi trường pháp lý cũng đang có những thay đổi mang tính bước ngoặt. Gần đây, Quốc hội đã thông qua Luật Đấu thầu sửa đổi, trong khi Luật Xây dựng cũng đang được khẩn trương hoàn thiện.

Tuy nhiên, theo Chủ tịch VACC, bên cạnh những tín hiệu tích cực, một vấn đề cấp thiết hiện nay là cơ chế chỉ định thầu.

Ông Hiệp cho hay: "Khối lượng các gói thầu áp dụng hình thức chỉ định sẽ tăng rất mạnh trong thời gian tới, cả trong và ngoài ngân sách. Nhưng hiện chưa có tiêu chí rõ ràng, cũng như chưa có hệ thống xếp hạng năng lực doanh nghiệp".

Theo đó, ông Hiệp kiến nghị nên có xếp hạng khoảng 100 doanh nghiệp xây dựng lớn, đủ năng lực để tham gia các dự án hạ tầng trọng điểm. Đây sẽ là cơ sở quan trọng để áp dụng chỉ định thầu một cách minh bạch, công bằng và hiệu quả tại các dự án lớn của quốc gia.