Covid-19 làm gia tăng nợ xấu ngân hàng, giải pháp nào gỡ vướng?

Nợ xấu sẽ còn tăng

Chia sẻ tại Hội thảo "Xử lý nợ xấu trong đại dịch Covid-19 và hoàn thiện chính sách pháp luật về xử lý nợ xấu theo hướng Luật hóa Nghị quyết 42/2017/QH14" do Hiệp hội Ngân hàng tổ chức mới đây, ông Trần Phương - Phó Tổng giám đốc BIDV cho biết, ảnh hưởng dịch Covid-19 đang làm gia tăng nợ xấu tại các ngân hàng.

Thống kê tại 27 ngân hàng đang niêm yết trên sàn, đến hết quý III/2021, tổng nợ xấu là 113 nghìn tỷ đồng, cao hơn 26% so với đầu năm. Cùng với đó, công tác thu hồi, xử lý nợ xấu cũng gặp nhiều khó khăn, riêng 8 tháng đầu năm 2021 công tác thu hồi nợ là 90,1 nghìn tỷ đồng, chỉ đạt 63% so với cuối 2020.

Các ngân hàng dự báo từ nay đến cuối năm hoặc sang năm 2022, con số này sẽ còn lên cao nữa, bởi dư nợ bị ảnh hưởng bởi dịch bệnh lên tới hơn 3 triệu tỷ đồng. Và bản chất nợ được cơ cấu là nợ xấu.

TS Nguyễn Quốc Hùng - Tổng thư ký Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam nhận định, nợ xấu là “bóng ma” luôn đồng hành cùng các tổ chức tín dụng. Nếu không có giải pháp hữu hiệu sẽ dẫn đến hiệu quả khó lường, đặc biệt trong bối cảnh dịch Covid-19 ảnh hưởng tới toàn bộ nền kinh tế thời gian qua.

Theo ông Nguyễn Quốc Hùng, ngành ngân hàng trải qua nhiều giai đoạn, trong đó giai đoạn chịu hậu quả lớn bởi nợ xấu là năm 2009. Từ đó đến nay, ngành ngân hàng đã có nhiều biện pháp nỗ lực trong xử lý nợ xấu, đặc biệt là việc ra đời Nghị quyết 42 năm 2017 đã có hỗ trợ rất lớn cho các tổ chức tín dụng.

Tính đến cuối tháng 8/2021, toàn hệ thống các tổ chức tín dụng đã xử lý được khoảng 1.300 nghìn tỷ đồng nợ xấu, trong đó tổng nợ xấu xác định theo Nghị quyết số 42 của toàn hệ thống các TCTD đến 31/8/2021 là 424,1 nghìn tỷ, đã xử lý được 364,1 nghìn tỷ đồng kể từ 15/08/2017 - 31/08/2021.

Tuy nhiên, 2 năm gần đây, dịch Covid-19 đã ảnh hưởng nghiêm trọng tới toàn cầu, kéo theo kinh tế xã hội đi xuống. "Trong bối cảnh vừa chống dịch vừa sản xuất vừa đảm bảo an toàn, chắc chắn khó khăn của doanh nghiệp sẽ kéo theo khó khăn của các ngân hàng. Nợ xấu sẽ tăng lên trong thời gian tới", ông Hùng nhận định.

Giải pháp nào để sàn giao dịch nợ hoạt động hiệu quả hơn?

Lo ngại lớn nhất là việc xử lý nợ xấu sẽ gặp khó khăn do Nghị quyết 42 về thí điểm xử lý nợ xấu sắp hết hiệu lực. Trong khi thị trường mua bán nợ mới được thành lập từ tháng 10, hoạt động còn sơ khai, chưa hình thành thị trường thứ cấp. Khuôn khổ pháp lý cho các chủ thể tham gia thị trường mua bán nợ còn chưa đồng bộ, các chủ thể tham gia còn hạn chế, chủ yếu chỉ là hoạt động giữa tổ chức tín dụng và VMAC.

Ngoài ra, trong quá trình mua bán nợ các ngân hàng không được phép công khai thông tin khoản nợ vì liên quan đến vấn đề bảo mật. Tuy nhiên quá trình giao dịch mua bán, bên mua muốn được ngân hàng cung cấp thông tin khách hàng.

Từ những khó khăn trên, các tổ chức tín dụng đều chia sẻ những đề xuất để vấn đề xử lý nợ xấu được giải quyết hiệu quả hơn nữa. Trong đó, để sàn giao dịch nợ hoạt động hiệu quả hơn nữa, Chính phủ cần hoàn thiện khuôn khổ pháp lý đồng bộ nhằm thúc đẩy các chủ thể tham gia thị trường mua bán nợ. Đồng thời, xây dựng chính sách thu hút nhà đầu tư nước ngoài tham gia.

Đối với vấn đề Nghị quyết 42, mong muốn của các tổ chức tín dụng là NHNN đầu mối trình Chính phủ và Quốc hội để sớm Luật hóa Nghị quyết 42. “Việc luật hóa Nghị quyết số 42 là rất cần thiết để hoàn thiện hành lang pháp lý, giúp các tổ chức tín dụng, với sự hỗ trợ của các cơ quan ban ngành có liên quan, xử lý nợ xấu hiệu quả, thực chất, bền vững; các nhà đầu tư (trong và ngoài nước) an tâm mua, bán các khoản nợ xấu/tài sản bảo đảm; nâng cao ý thức trả nợ của các khách hàng; cải thiện “cách nhìn” của xã hội, người dân đối với hoạt động xử lý nợ xấu của các tổ chức tín dụng”, đại diện Vietcombank nói.

Bên cạnh đó, NHNN hoàn thiện Quy định về hoạt động mua bán nợ để tạo hành lang pháp lý cho các tổ chức tín dụng thực hiện hoạt động mua bán nợ và tham gia sàn giao dịch mua bán nợ. Ví dụ như: Điều 6 Nghị quyết 42 quy định VAMC chỉ mua nợ xấu nội bảng, nhưng nợ xấu ngoại bảng rất lớn, nên điều này sẽ hạn chế bớt sự tham gia của VAMC trong việc mua nợ xấu. Vì vậy cần mở rộng phạm vi mua bán nợ của VAMC trong thời gian tới.

Trong khi đó, đại diện BIDV cho rằng, Chính phủ tiếp tục có các chính sách hỗ trợ, củng cố hoạt động, năng lực của các doanh nghiệp, cá nhân (ưu đãi thuế,...) và cần có các cơ chế hỗ trợ cho các tổ chức tín dụng.

“Các cơ quan Nhà nước có thẩm quyền cần đẩy nhanh tiến độ tháo gỡ các vướng mắc về cơ chế, về chính sách pháp luật, đồng thời phối hợp chặt chẽ với tổ chức tín dụng trong giải quyết các nghiệp vụ xử lý nợ (khởi kiện, thi hành án...), tăng cường các hoạt động online, tránh tình trạng đình trệ tiếp nhận hồ sơ giải quyết. Hoàn thiện, tạo lập, thúc đẩy thị trường mua, bán nợ…”, Phó Tổng giám đốc BIDV Trần Phương nói.